Fenolik Bileşikler: Fonksiyonel Gıdalardaki Rolü ve Sağlık Faydaları
Şu kitabın bölümü:
Çelebioğlu,
H.
U.
(ed.)
2025.
Fonksiyonel Gıdalar ve Biyoaktif Maddeler: Yenilikler ve Uygulamalar.
Özet
Bu bölüm, fenolik bileşiklerin fonksiyonel gıdalardaki rolünü, sağlık üzerindeki etkilerini ve gıda bileşenleriyle etkileşim mekanizmalarını bütüncül bir yaklaşımla ele almaktadır. Fenolik bileşiklerin bitkilerde doğal olarak sentezlendiği, çevresel stres faktörlerine karşı koruyucu görev üstlendiği ve gıdaların renk, aroma ve lezzet profillerine katkı sağladığı vurgulanmaktadır. Flavonoidler, fenolik asitler, tanenler, stilbenler ve lignanlar başta olmak üzere temel fenolik sınıflar ayrıntılı biçimde tanıtılmakta; bu sınıfların antioksidan, antiinflamatuvar, antimikrobiyal, kardiyovasküler ve antikanser etkileri bilimsel bulgular ışığında değerlendirilmektedir.
Bölümde ayrıca fenolik bileşiklerin proteinler, lipitler ve karbonhidratlar gibi gıda makromolekülleri ile etkileşimleri ele alınmakta; bu etkileşimlerin gıdanın fonksiyonelliği, stabilitesi ve biyoyararlanımı üzerindeki etkileri tartışılmaktadır. Protein–fenolik bileşik komplekslerinin çözünürlük ve yapı değişimlerine neden olabileceği, lipitlerle etkileşimlerin ise oksidatif stabiliteyi artırdığı belirtilmektedir. pH, sıcaklık, iyonik kuvvet ve çözücü ortamı gibi çevresel faktörlerin bu etkileşimleri doğrudan etkilediği vurgulanmaktadır.
Ayrıca meyve, sebze, tahıllar, baklagiller, yağlı tohumlar, çay, kahve, kakao ve süt ürünlerindeki fenolik bileşik profilleri sunulmakta; gıda işleme tekniklerinin fenolik stabilite üzerindeki etkileri irdelenmektedir. Son olarak, mikroenkapsülasyon ve nanoteknoloji temelli yaklaşımlar gibi yenilikçi yöntemlerin fenolik bileşiklerin fonksiyonel gıdalardaki etkinliğini artırma potansiyeli tartışılmakta ve gelecekteki araştırma yönelimleri ortaya konmaktadır.
