Darwin’den Wall Street’e: Evrimsel Psikoloji ve Genlerin Işığında Finansal Karar Alma
Şu kitabın bölümü: Buğan, M. F. & Kılıç, Y. & Kırcı Çevik, N. (eds.) 2025. Finansal Piyasaların Evrimi V.

Sezen Güngör
Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi

Özet

Bu kitap bölümü, modern finansal piyasalarda gözlemlenen ve geleneksel ekonomi teorilerince "irrasyonel" addedilen davranışların, evrimsel psikoloji ve genetik bilim ışığında kökenlerini incelemektedir. Temel argüman, insan beyninin avcı-toplayıcı atalarımızın fiziksel ve sosyal çevresinde hayatta kalmak üzere evrimleştiği, ancak bu Taş Devri Beyninin soyut, hızlı ve karmaşık modern finansal sistemle bir evrimsel uyumsuzluk (mismatch) içinde olduğudur.

Bölüm, öncelikle ani piyasa düşüşlerinde tetiklenen panik satışları, "savaş ya da kaç" refleksinin bir tezahürü olarak ele alır. Bu refleks, amigdala tarafından başlatılan ve hipotalamus-hipofiz-adrenal (HPA) ekseni üzerinden kortizol salınımıyla devam eden bir nörofizyolojik süreçtir.

İkinci olarak, bölüm finansal davranışlardaki bireysel farklılıkların genetik temellerini araştırmaktadır. Genoekonomi alanına odaklanarak, belirli gen varyantlarının risk toleransı, dürtüsellik ve stres tepkisi üzerindeki etkileri incelenmektedir.

Sonuç olarak, bölüm, finansal karar alma süreçlerinin, yalnızca piyasa dinamikleriyle değil, aynı zamanda milyonlarca yıllık evrimsel süreçle şekillenmiş nörobiyolojik ve genetik mimarimizle anlaşılabileceğini savunur. Bu perspektif, yatırımcıların içgüdülerini yönetmeleri, kurumların daha iyi risk yönetimi stratejileri geliştirmeleri ve düzenleyicilerin daha istikrarlı piyasalar tasarlamaları için değerli çıkarımlar sunar.

Kaynakça Gösterimi

Güngör, S. (2025). Darwin’den Wall Street’e: Evrimsel Psikoloji ve Genlerin Işığında Finansal Karar Alma. In: Buğan, M. F. & Kılıç, Y. & Kırcı Çevik, N. (eds.), Finansal Piyasaların Evrimi V. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub914.c3861

Lisans

Yayın Tarihi

22 October 2025

DOI

Kategoriler