Beden Eğitiminin Kurumsallaşması ve Genişlemesi
Şu kitabın bölümü:
Sağın,
A.
E.
&
Uğraş,
S.
(eds.)
2025.
Beden Eğitimi ve Sporun Pedagojik Dönüşümü: Tarihsel Süreçten Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ne.
Özet
Bu çalışma, Türkiye’de beden eğitiminin kurumsallaşma ve genişleme sürecini Cumhuriyet’in erken döneminden 1950 sonrası eğitim politikalarına kadar tarihsel bir perspektifle incelemektedir. 1938’de yürürlüğe giren 3530 sayılı Beden Terbiyesi Kanunu, sporun devlet eliyle merkeziyetçi bir yapıda örgütlenmesini sağlayarak beden eğitiminin ideolojik, toplumsal ve pedagojik işlevlerini kurumsal temele oturtmuştur. II. Dünya Savaşı yıllarında beden eğitimi, gençliğin disiplin, dayanıklılık ve ulusal birlik bilinciyle yetiştirilmesinde stratejik bir araç olarak değerlendirilmiş; Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü ve Gazi Terbiye Enstitüsü bu süreçte öncü kurumlar olarak öne çıkmıştır. Köy Enstitülerinde ise beden eğitimi ve spor, üretime dayalı eğitim anlayışının ayrılmaz bir parçası olarak kırsal kalkınma ve Cumhuriyet ideolojisinin aktarımında işlevsel bir rol üstlenmiştir. Gazi Terbiye Enstitüsü, beden eğitimi öğretmenliğini bilimsel ve pedagojik temellere dayalı bir uzmanlık alanı olarak kurumsallaştırarak Cumhuriyet’in çağdaş birey yetiştirme hedeflerine hizmet etmiştir. 1950 sonrası dönemde Demokrat Parti’nin halkçı ve kalkınma odaklı eğitim politikaları, beden eğitimi ve okul sporlarının yaygınlaşmasını sağlamış; okul sporları sosyal gelişim, milli bilinç ve disiplin kazandırma aracı olarak eğitim sisteminde daha görünür hale gelmiştir. Sonuç olarak, beden eğitimi Türkiye’de yalnızca fiziksel gelişimi destekleyen bir alan değil, aynı zamanda ulusal kimlik, toplumsal dayanışma ve modernleşme projelerinin taşıyıcısı olarak kurumsallaşmıştır.
