Sahte Kendilik İşlevsel Olabilir Mi?
Şu kitabın bölümü: Saygıner, Ş. (ed.) 2025. Eğitim Bilimlerinde Akademik Araştırmalar.

Merve Çelik
Bingöl Üniversitesi

Özet

Bu çalışmada benlik, kendilik, kimlik ve kişilik kavramları ele alınmış; özellikle sahte kendilik olgusunun gelişimsel, toplumsal ve psikodinamik temelleri tartışılmıştır. Benlik üzerine ilk psikolojik açıklamaların William James’e, kendilik gelişimi hakkında kapsamlı yaklaşımların ise Rogers, Winnicott ve Giddens gibi kuramcılara dayandığı görülmektedir. Kendilik gelişimini etkileyen temel unsurlar arasında bağlanma stilleri, erken çocukluk yaşantıları, ebeveyn tutumları ve sosyal çevre önemli bir yere sahiptir.

Sahte kendilik; bireyin gerçek benliğine temas edemediği, toplumsal beklentilere uyum sağlamak veya kendini korumak amacıyla geliştirdiği yüzeysel, uyumsal ve çoğu zaman savunmacı bir yapılanma olarak tanımlanmıştır. Bu yapı; medya etkisi, ebeveynin aşırı kontrolü, duygusal ihtiyaçların karşılanmaması, narsistik örüntüler ve modern yaşamın kimlik bunalımları ile ilişkilendirilmiştir. Elde edilen literatür, sahte kendiliğin çoğunlukla psikolojik sorunlara, ilişkisel yüzeyselliğe ve içsel bütünlüksüzlüğe yol açtığını ortaya koymakla birlikte, uygun koşullarda gerçek kendiliğin aktive edilebileceğini ve bireyin kimlik bütünlüğünü yeniden inşa edebileceğini göstermektedir.

Jung’ın gölge kavramı ve maskeyle ilgili sosyolojik yaklaşımlar, sahte kendiliğin yalnızca olumsuz değil aynı zamanda işlevsel yönleri de olabileceğini göstermektedir. Sahte benlik, kimi zaman sosyal uyumu kolaylaştırmakta, zorlayıcı durumlarda bireyin kendini korumasına yardımcı olmakta veya profesyonel rollerde gerekli bir maske işlevi görebilmektedir.

Kaynakça Gösterimi

Çelik, M. (2025). Sahte Kendilik İşlevsel Olabilir Mi?. In: Saygıner, Ş. (ed.), Eğitim Bilimlerinde Akademik Araştırmalar. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub1082.c4284

Lisans

Yayın Tarihi

28 December 2025

DOI