Safranın Özellikleri, Kimyasal İçeriği ve Kullanım Alanları
Şu kitabın bölümü:
Gençer,
K.
&
Yazıt,
H.
(eds.)
2025.
Gastronomi ve Mutfak Sanatları Üzerine Güncel Araştırmalar- VI.
Özet
Safran bitkisi, Crocus sativus bitkisinin tepeciklerinin kurutulmasıyla elde edilen kısımlarının kullanıldığı bu nedenle de baharat grubunda yer alan bitkidir.. Bileşenleri açısından oldukça değerli bir baharattır. Kimyasal yapısında temel olarak üç madde bulunur (Krosin, Pikroksin ve safranal ). Safranın kullanım alanı sadece mutfakla sınırlı kalmamaktadır. İlaç ve tıp, kozmetik ve boya sanayisinde de içeriği nedeniyle kullanılmaktadır. Gıda sanayinde, yemeklere parlak sarı renk ve kendine has bir tat vermek amacıyla kullanılmaktadır. İlaç ve Tıp alanında antioksidan ve anti-inflamatuar özelliği nedeniyle, doğal antidepresan etkisi gösterdiği bu özelliği nedeniyle uyku kalitesini iyileştirme ve iştah kontrolüne yardımcı olması amacıyla kullanıldığı belirtilmektedir. Safran ayrıca diyet takviyeleri içinde yer aldığı, geleneksel tıbbi ürünlerde kullanıldığı. Bunun dışında kardiyovasküler sağlığı üzerinde ki etkileri araştırılmaya devam edilmektedir. Kozmetik ve Boya sanayinde ise, renk verme özelliği nedeniyle boya ve parfüm, cilt kremleri, cilt bakımında kullanılan serumlar, sabun yapımında kullanılmaktadır. Boya sanayinde ise ipek, yün gibi doğal elyafları canlı turuncu, sarı renk vermek amacıyla kullanılırken, bazı özel sanat ve kaligrafi mürekkeplerinde kullanıldığı bilinmektedir. Safran bitkisinin kullanımının çok eskiye dayandığı bilgisi kaynaklarda yer almaktadır. M.Ö 7 Yy Asurluların kullandığına dair bilgiler safran ile ilgili yapılan çalışmalarda rastlanmıştır. Safran Ülkemizde en çok adını da safrandan alan Karabük ili Safranbolu ilçesinde üretilmektedir. Safranbolu’nun yanı sıra Eskişehir, Amasya, Tokat(Erbaa), Isparta(Eğridir), GAP bölgesi( Şanlıurfa), Afyonkarahisar, Edirne, Konya gibi illerde de yetiştiriciliği yapılmaktadır. Safranbolu da yetiştiriciliği yapılan safran coğrafi işaret tescili almıştır ve yetiştiriciliği yapılan ülkelerin arasında en yüksek kaliteye sahiptir. Safranın bu denli olumlu özellikleri yanı sıra, yetiştiriciliğinin çok zor olması baharatın pahalı olmasına neden olmakta bu durumda kullanıcıları ekonomik açıdan zorlayabilmektedir.
