Fen Eğitiminde Kavramsal Yapıların Analizi: Doğal Dil İşleme Tabanlı Bir Çerçeve
Şu kitabın bölümü: Orhan, A. T. (ed.) 2025. Fen Eğitiminin Dijital Çağ Yolculuğu: Kuram, Araştırma ve Uygulamada Yeni Yönelimler.

Erhan Ceylan
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi

Özet

Fen bilgisi eğitimi, doğası gereği öğrencilerin karmaşık bilimsel olguları zihinsel olarak inşa etmelerini, bu yapıları içselleştirmelerini ve nihayetinde bunları bilimsel dilin kendine özgü kuralları çerçevesinde ifade etmelerini gerektirir. Bu süreç, sadece bilginin aktarılmasını değil, üst düzey bilişsel becerilerin gelişimini de kapsar. Ancak mevcut eğitim sistemlerinde yaygın olarak kullanılan geleneksel değerlendirme yöntemleri (örneğin çoktan seçmeli testler), öğrencilerin yazılı çıktılarının (açık uçlu cevaplar, deney raporları, argümantasyon metinleri) içinde gizli olan bilişsel süreçleri, akıl yürütme zincirlerini ve dirençli kavram yanılgılarını geniş çapta analiz etmekte yetersiz kalmaktadır. Bu bölüm, yapılandırmacılık, bilişsel yük teorisi ve bilimsel argümantasyon çerçevesinde Doğal Dil İşleme (DDİ) teknolojilerinin fen eğitimine entegrasyonunu derinlemesine incelemektedir. Çalışma, DDİ'nin veri işleme için teknik bir araçtan daha fazlası olduğunu, öğrencilerin zihinsel modellerini ve karmaşık kavramsal ağlarını pedagojik bir arayüz aracılığıyla görünür kılan analitik bir çerçeve sunduğunu savunmaktadır. Ayrıca, herhangi bir karmaşık model eğitimi gerektirmeyen, anlamsal benzerlik prensibine dayalı kavramsal bir “Kavram Yanılgısı Tespiti” senaryosu aracılığıyla, bu teknolojinin sınıf içi öğretim ve biçimlendirici değerlendirme süreçlerine nasıl entegre edilebileceği somut olarak gösterilmektedir.

Kaynakça Gösterimi

Ceylan, E. (2025). Fen Eğitiminde Kavramsal Yapıların Analizi: Doğal Dil İşleme Tabanlı Bir Çerçeve. In: Orhan, A. T. (ed.), Fen Eğitiminin Dijital Çağ Yolculuğu: Kuram, Araştırma ve Uygulamada Yeni Yönelimler. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub1107.c4446

Lisans

Yayın Tarihi

28 December 2025

DOI