Bu kitap, fen eğitiminin farklı boyutlarını ele alan yedi bölümden oluşmaktadır. Bölümler; çağdaş öğretim yaklaşımlarından dijital öğrenme ekosistemlerine, oyun temelli öğretimden çevre eğitimi ve etnobilim entegrasyonuna kadar uzanan geniş bir yelpazede, fen eğitiminde yenilikçi ve öğrenci merkezli uygulamaların kuramsal ve pedagojik temellerini ortaya koymaktadır.

Birinci bölüm, “Fen Eğitiminde Kavramsal Yapıların Analizi: Doğal Dil İşleme Tabanlı Bir Çerçeve” başlığında altında yapılandırılmıştır. Bu bölüm, fen eğitiminde öğrencilerin düşünme süreçlerini ve kavramsal anlayışlarını görünür kılmak amacıyla Doğal Dil İşleme (DDİ) teknolojilerinin pedagojik bir araç olarak kullanımını ele almaktadır. Geleneksel değerlendirme yöntemlerinin, öğrencilerin yazılı yanıtlarında gizli olan kavram yanılgılarını ve bilişsel örüntüleri tespit etmede yetersiz kaldığı vurgulanırken, DDİ’nin bu süreçleri ölçeklenebilir, hızlı ve anlamlı biçimde analiz etme potansiyeli öne çıkarılmaktadır.

İkinci bölüm, “Fen Eğitiminde Etnobilim” başlığı altında İngilizce olarak ele alınmıştır. Bu bölüm, fen eğitiminde etnbilim entegrasyonunun kuramsal temellerini ve pedagojik yansımalarını ele almaktadır. Literatür incelemesine dayanan çalışma, fen öğretiminin çoğu zaman soyut ve kültürel bağlamdan kopuk olduğu sonucuna varmış; etnobilimin, öğrencilerin yerel bilgi ve deneyimlerini bilimsel kavramlarla ilişkilendirerek öğrenmeyi daha anlamlı ve kalıcı hale getirdiğini göstermiştir. Ayrıca, bu yaklaşımın bilimsel okuryazarlık ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirdiği; ancak öğretmen yeterlikleri, materyal eksikliği ve müfredat katılığı gibi unsurların yaygın uygulamayı sınırladığı vurgulanmıştır.

Üçüncü bölüm, “Sürdürülebilirlik Eğitimi Bağlamında Dijital Fen Öğrenme Ekosistemleri” şeklinde başlıklandırılmıştır. Bu bölüm, sürdürülebilirlik eğitimi bağlamında Dijital Fen Öğrenme Ekosistemlerinin (DFÖE) kuramsal ve uygulamalı yönlerini incelemekte, dijital dönüşümün fen eğitiminde yarattığı paradigma değişimini vurgulamaktadır. DFÖE’ler, Bronfenbrenner’in ekolojik sistem kuramının dijital uzantısı olarak ele alınmış ve Bağlantıcılık, Yapılandırmacılık ve Sistem Düşüncesi yaklaşımlarıyla temellendirilmiştir.

Dördüncü bölüm “Kaçış Oyunları” şeklinde oluşturulmuştur. Bu bölüm, eğitsel oyunların öğrenme sürecine kattığı değerleri ve özellikle kaçış odası oyunlarının pedagojik potansiyelini vurgulamaktadır. Eğitsel oyunlar; öğrencilerin katılımını, motivasyonunu ve yaratıcılığını artırarak öğrenmeyi daha etkili hale getirmekte, hata yapmaya izin veren ve anında geri bildirim sağlayan etkileşimli bir ortam sunmaktadır. Kaçış odası oyunları ise katılımcıların ipucu çözme, takım çalışması ve problem çözme süreçlerine dayalı olarak etkileşimli bir öğrenme deneyimi yaşamalarını sağlamaktadır.

Beşinci bölüm “Dijital Öyküler ile Desteklenen Sorgulamaya Dayalı Öğrenmenin Ortaokul Öğrencilerinin Akademik Başarılarına, Yaratıcılıklarına ve Bilimsel Sorgulama Becerilerine Etkisi” başlığını taşımaktadır. Bu bölüm, DNA ve Genetik Kod ünitesinde dijital öykülerle desteklenmiş sorgulamaya dayalı öğrenmenin öğrenciler üzerindeki etkilerini incelemektedir. Yarı deneysel desen ile yürütülen araştırmada, 8. sınıf düzeyinde biri deney, biri kontrol olmak üzere iki grup karşılaştırılmıştır. Deney grubunda dijital öykülerle desteklenen sorgulama temelli etkinlikler uygulanırken, kontrol grubunda geleneksel öğretim sürdürülmüştür. Akademik başarı, bilimsel yaratıcılık ve sorgulama becerileri testleri aracılığıyla toplanan verilerin analizinde, deney grubu lehine anlamlı farklar elde edilmiştir.

Altıncı bölüm “Bilim Bardakları ile Akıl ve Zekâ Oyunlarının Fen Bilimleri Dersinde Uygulama Örneği” başlığı kullanılmıştır. Bu bölüm, “Bilim Bardakları” adlı eğitsel oyunun fen bilimleri dersine yönelik etkilerini, öğrenci görüşlerine dayalı olarak incelemektedir. Pratik Bardaklar oyunundan esinlenerek geliştirilen bu materyal, renk ve kavram eşleştirmesine dayalı yapısıyla öğrencilerin kavramlar arası ilişki kurma, sınıflama ve dikkat becerilerini desteklemeyi amaçlamaktadır. Durum çalışması deseniyle yürütülen araştırmada, öğrenciler oyunu hem öğretici hem eğlenceli bulmuş; oyunun kavram öğrenimini kolaylaştırdığı, ilgiyi ve motivasyonu artırdığı belirtilmiştir.

Yedinci bölüm “Fen Bilimleri Öğretim Programındaki Çevre Sorunlarının Öğretmen Perspektifinden Değerlendirilmesi” şeklindedir. Bu bölüm, Kocaeli’nin sanayileşmiş bölgelerinde görev yapan Fen Bilimleri öğretmenlerinin, öğretim programındaki çevre sorunları ve çevre eğitimi hakkındaki görüşlerini incelemektedir. Nitel araştırma ve tarama modeliyle yürütülen çalışmada, 14 öğretmenle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerin betimsel analizi yapılmıştır. Bulgular, öğretmenlerin bölgede en sık hava ve su kirliliği sorunlarıyla karşılaştıklarını göstermiştir. Çoğu öğretmen, ders sürelerinin yetersizliği, sınav odaklı sistemin çevre eğitimini geri planda bırakması ve bazı çevre kavramlarının öğrencilerin düzeyine uygun olmaması gibi sorunları vurgulamıştır.

“Fen Eğitiminin Dijital Çağ Yolculuğu: Kuram, Araştırma ve Uygulamada Yeni Yönelimler” başlıklı bu kitabın oluşturulmasında emeği geçen bölüm yazarlarına değerli katkıları için çok teşekkür ederim.

Editör

Prof. Dr. Ahmet Turan ORHAN