Türkiye’de Ekonomik Özgürlük–İhracat Yoğunlaşması İlişkisi: Theil İndeksleri Üzerinden Bir Zamanla Değişen Granger Nedensellik Analizi
Şu kitabın bölümü:
Sevinç,
H.
&
Eroğlu Sevinç,
D.
(eds.)
2025.
Uluslararası İktisada Dayalı Güncel Araştırmalar ve Uygulamalar II.
Özet
II. Dünya Savaşı sonrası hızlanan küreselleşme ve özellikle 1980’lerden itibaren yaygınlaşan neoliberal reformlar, gelişmekte olan ülkelerde serbestleşme, özelleştirme ve dışa açılmayı güçlendirerek ekonomik özgürlük–büyüme–ticaret ilişkisini ampirik araştırmaların odağına taşımıştır. Bu çalışma, Türkiye'de 1995-2024 dönemi için ekonomik özgürlükler ile Theil indeksleriyle ölçülen ihracat yoğunlaşması/çeşitliliği arasındaki nedensellik ilişkisini zamanla değişen Granger nedensellik testi ile incelemektedir. Bulgular, ilişkilerin sabit olmayıp belirli alt dönemlerde yoğunlaştığını göstermektedir. Ekonomik özgürlüklerden toplam ihracat çeşitliliğine doğru sürekli ve güçlü bir nedensellik tespit edilirken, ürün ve pazar çeşitliliği ile olan ilişkiler daha episodiktir. Ayrıca, ters yönlü (ihracat yapısından ekonomik özgürlüklere) nedensellik işaretleri de mevcuttur. Bu sonuçlar Türkiye özelinde, ekonomik özgürlükler ile ihracat yoğunlaşması/çeşitliliği arasındaki bağın sabit ve tek yönlü olmadığını; dinamik, zamanla değişen ve kısmen karşılıklı nitelikte olduğunu göstermektedir. Bulgular, istikrarlı ve yüksek düzeyde bir ekonomik özgürlük ortamının, ihracatın yapısal dönüşümü için uzun vadede olumlu bir zemin teşkil ettiğini desteklemektedir. Ancak, bu ilişkinin kısa vadeli politik şoklar ve küresel konjonktürden etkilenebileceği ve etkinin alt bileşenler düzeyinde farklılaşabileceği unutulmamalıdır.
