Ticari Dışa Açıklığın İnsani Gelişmeye Etkisi: Türk Devletleri Örneği
Şu kitabın bölümü: Sevinç, H. & Eroğlu Sevinç, D. (eds.) 2025. Uluslararası İktisada Dayalı Güncel Araştırmalar ve Uygulamalar II.

Kezban Ayran Cihan
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi

Özet

Bu çalışmanın amacı, Türk Devletlerinde ticari dışa açıklığın insani gelişme üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Bu kapsamda ticari dışa açıklık ve finansal gelişme endeksinin insani gelişme göstergelerinden biri olan doğumda yaşam beklentisi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Çalışmaya Türk Devletler Topluluğu üyesi (Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Türkiye ve Özbekistan) ülkeler dahil edilmiştir. 2000-2022 dönemi yıllık verileri ile panel veri analizi gerçekleştirilmiştir. Analizlerde ön testler sonucunda elde edilen bilgiler doğrultusunda ikinci nesil olan ve heterojenlik durumunda tercih edilen Pedroni (1999, 2004) panel eşbütünleşme testi uygulanmıştır. Bu test sonucunda değişkenlerin eşbütünleşik oldukları belirlenmiştir. Bunun üzerine uzun dönem katsayıların tahmini için PDOLSMG tahmincisi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular ticari dışa açıklığın Azerbaycan, Türkmenistan ve Özbekistan’da ve finansal gelişmenin ise Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan ve Özbekistan’da doğumda yaşam beklentisi üzerinde pozitif etkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

Kaynakça Gösterimi

Ayran Cihan, K. (2025). Ticari Dışa Açıklığın İnsani Gelişmeye Etkisi: Türk Devletleri Örneği. In: Sevinç, H. & Eroğlu Sevinç, D. (eds.), Uluslararası İktisada Dayalı Güncel Araştırmalar ve Uygulamalar II. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub1134.c4665

Lisans

Yayın Tarihi

29 December 2025

DOI

Kategoriler