Sapkın İş Yeri Davranışları
Şu kitabın bölümü: Çetinceli, K. (ed.) 2025. Örgütsel Davranış: Teori ve Uygulamada Güncel Yaklaşımlar.

Aynur Şen
İstanbul Üniversitesi

Özet

İş yeri ortamı, hem bireysel hem de örgütsel normların bir arada var olduğu dinamik bir sistemdir. Bu sistemde, zaman zaman çalışanların örgütsel normlara aykırı davranışlar sergilediği gözlemlenir. Geleneksel bakış açısı, bu tür davranışları mutlak biçimde zararlı ve yıkıcı olarak sınıflandırmıştır. İş ortamında ortaya çıkan yıkıcı sapkın davranışlar, çalışanların kendi iradeleriyle ve bilinçli şekilde, örgüt tarafından tanımlanmış hayati kuralları ihlal etmeleri sonucu, kurumun ve/veya çalışanların genel iyilik hâlini tehlikeye atan eylemler olarak tanımlanabilir. Örgütlerde ortaya çıkan yıkıcı nitelikteki sapkın iş yeri davranışları, hem örgütün kendisine hem de çalışanlara ekonomik, psikolojik ve diğer çeşitli boyutlarda zarar verdiği için, yönetim bilimi, örgütsel davranış ve psikoloji alanlarında kapsamlı biçimde incelenen önemli bir araştırma konusu olmuştur Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, bazı norm dışı davranışların örgütsel değişimi tetikleyebileceğini, inovasyonu artırabileceğini ve etik duruş sergilemenin bir aracı olabileceğini göstermektedir. Bu bağlamda sapkın iş yeri davranışı yalnızca olumsuz değil, aynı zamanda olumlu –yapıcı– biçimlerde de değerlendirilmektedir. Yapıcı sapkın iş yeri davranışı, çalışanların örgütsel kurallar, normlar veya beklentilerle çelişen ancak örgütün uzun vadeli hedeflerine hizmet eden davranışlarını ifade eder. Modern iş dünyasında örgütsel kurallar ve normlar, düzenin sağlanması ve hedeflerin gerçekleştirilmesi açısından vazgeçilmezdir. Bu normlara karşıt davranışlar, her zaman olumsuz sonuçlar doğurmaz. Bu hali ile iş yeri sapkınlığı çift yönlü bir yapı olarak ele alınmaktadır.
Kitabın bu bölümünde yıkıcı sapkın iş yeri davranışı ile ilgili olarak kavramın belirleyicileri, tipolojileri, davranışa neden olan faktörlerle birlikte örgütsel değişimi olumlu yönde etkileyen yapıcı sapkın iş yeri davranışı, boyutları ve prososyal davranışlarla karşılaştırılması yapılacaktır.

Kaynakça Gösterimi

Şen, A. (2025). Sapkın İş Yeri Davranışları. In: Çetinceli, K. (ed.), Örgütsel Davranış: Teori ve Uygulamada Güncel Yaklaşımlar. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub771.c3189

Lisans

Yayın Tarihi

25 June 2025

DOI

Kategoriler