Platform Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamında Değerlendirmesi
Şu kitabın bölümü: Koçali, K. (ed.) 2025. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sosyal Politika İncelemeleri.

Eray Karagöz

Özet

Bu çalışma, dijitalleşmenin iş gücü piyasasında ortaya çıkardığı yeni istihdam biçimlerinden biri olan platform çalışmasını hukuki ve iş sağlığı güvenliği bağlamında ele almaktadır. Platform çalışması; dijital bir uygulama ya da web tabanlı platform aracılığıyla hizmet sunulan, esnek, kısa süreli ve görev bazlı işler üzerine kurulu bir çalışma modelidir. Gig ekonomisinin yükselişiyle birlikte yaygınlaşan bu model, klasik iş sözleşmesinde yer alan “iş görme”, “ücret” ve “bağımlılık” unsurlarını belirsizleştirmekte; bu da çalışanların hukuki statülerinin tanımlanmasında ve sosyal güvenlik haklarına erişiminde ciddi sorunlara yol açmaktadır.

Türk çalışma mevzuatı çerçevesinde değerlendirildiğinde, platform çalışanlarının büyük çoğunluğu “bağımsız yüklenici” veya “kendi hesabına çalışan” statüsünde konumlandırılmakta; dolayısıyla 4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun sağladığı korumaların dışında bırakılmaktadır. Bu durum, çalışanların sosyal güvenlik sistemine dâhil edilmesinde ve iş güvencesi gibi temel haklardan yararlandırılmasında yapısal boşluklar yaratmaktadır.

Çalışmanın iş sağlığı ve güvenliği boyutunda ise, platform çalışanlarının 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına alınmaları mümkün olmakla birlikte, işveren olarak konumlandırılmaları nedeniyle uygulamada bu haklardan büyük ölçüde mahrum kaldıkları görülmektedir. Fransa, İngiltere, ABD ve İsviçre gibi ülkelerde verilen yargı kararları, Uber gibi platformlar nezdinde işçi-işveren ilişkisini kabul ederken; Türk yargısı, bağımlılık unsurunun zayıf olduğu gerekçesiyle bu tür ilişkileri bağımsız çalışma olarak değerlendirmektedir. Sonuç olarak, platform çalışanları hem hukuki statü belirsizliği hem de iş sağlığı ve güvenliği bakımından ciddi güvencesizliklerle karşı karşıya kalmaktadır.

 

Kaynakça Gösterimi

Karagöz, E. (2025). Platform Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamında Değerlendirmesi. In: Koçali, K. (ed.), İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sosyal Politika İncelemeleri. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub791.c3338

Lisans

Yayın Tarihi

26 June 2025

DOI

Kategoriler