
Dijital Medya Okuryazarlığında Kuramsal Yaklaşımlar: Eleştirel, Toplumsal ve Bilişsel Perspektifler
Şu kitabın bölümü:
Özaydın,
H.
(ed.)
2025.
Dijitalleşme: İletişim, Teknoloji ve Etkileşim .
Özet
Bu bölüm, dijital medya okuryazarlığını kuramsal perspektifler çerçevesinde ele almakta ve kavramı epistemolojik, eleştirel, yapısalcı/post-yapısalcı ve kültürel boyutlarıyla incelemektedir. Dijital medya okuryazarlığı yalnızca dijital teknolojileri kullanma becerileriyle sınırlı olmayıp; eleştirel düşünme, toplumsal farkındalık ve kültürel çözümleme yetkinliklerini de kapsamaktadır. Hobbs’un (2010) önerdiği medya okuryazarlığı modeli temel alınarak, dijitalleşmenin bilgiye erişim, üretim ve toplumsal ilişkiler üzerindeki dönüştürücü etkileri tartışılmaktadır.
Epistemolojik yaklaşım, dijital çağda “gerçeklik” ve “hakikat” kavramlarının yeniden tanımlanmasına işaret ederken; eleştirel kuram, dijital medya içeriklerinin güç ilişkilerini ve ideolojik yapıları nasıl yeniden ürettiğini vurgulamaktadır. Yapısalcı ve post-yapısalcı perspektifler, sosyal medya platformlarında üretilen söylemleri ve kimlik inşalarını analiz etmeye imkân sunarken; kültürel çalışmalar yaklaşımı, dijital içeriklerin tüketim kültürü, gündelik yaşam pratikleri ve toplumsal kimliklerle ilişkisini ortaya koymaktadır.
Nike reklam kampanyaları, TikTok’taki #GlowUp içerikleri ve aile vlogları gibi güncel örnekler üzerinden bu kuramsal yaklaşımların uygulamaları incelenmektedir. Böylece dijital medya okuryazarlığı, yalnızca teknik bir beceri alanı değil, bireylerin toplumsal, kültürel ve eleştirel düzeylerde konumlanmasını sağlayan çok boyutlu bir süreç olarak değerlendirilmektedir.