Cerrahi Hastalarının Hemşirelik Bakımında Mindfulness Temelli Müdahalelerin Hasta Sonuçlarına Etkileri
Şu kitabın bölümü:
Sarman,
A.
(ed.)
2025.
Hemşirelik Alanında Güncel Bilimsel Çalışmalar.
Özet
Cerrahi girişimler, hastaların yalnızca fizyolojik değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal sağlığını da önemli ölçüde etkilemektedir. Perioperatif dönemde hastalar sıklıkla ağrı, anksiyete, stres, uyku bozuklukları ve depresif belirtiler gibi sorunlarla karşılaşmakta; bu psikososyal etmenler sempatik sinir sistemi ve hipotalamus-hipofiz-adrenal ekseni üzerinden fizyolojik stres yanıtlarını artırarak komplikasyonlara ve iyileşme sürecinin uzamasına zemin hazırlayabilmektedir. Özellikle preoperatif dönemde yaşanan kaygı, postoperatif dönemde ağrı algısının artmasına, ilaç gereksinimlerinin yükselmesine ve yaşam kalitesinin düşmesine yol açabilmektedir. Bu nedenle cerrahi hastalarının bakımında yalnızca biyomedikal yaklaşımlar değil, aynı zamanda psikososyal ve davranışsal desteklerin entegrasyonu büyük önem taşımaktadır. Son yıllarda bu bağlamda öne çıkan en etkili farmakolojik olmayan yöntemlerden biri de mindfulness temelli müdahalelerdir. Kabat-Zinn tarafından tıbbi literatüre kazandırılan bu yaklaşım, bireyin şimdiki ana kasıtlı, bilinçli ve yargısız dikkat yöneltmesi üzerine kuruludur. Mindfulness uygulamaları bireylerin duygu düzenleme, dikkat kontrolü ve öz-farkındalık kapasitelerini güçlendirmekte; nörogörüntüleme çalışmaları bu etkinin beyin yapısında olumlu değişikliklerle ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Literatür, preoperatif dönemde uygulanan kısa süreli nefes veya beden tarama egzersizlerinin anksiyeteyi azalttığını; postoperatif dönemde ise ağrı şiddetini ve analjezik kullanımını düşürdüğünü, uyku kalitesi ve yaşam doyumunu artırdığını göstermektedir. Hemşirelik bağlamında mindfulness yalnızca hasta sonuçlarını iyileştirmekle sınırlı kalmamakta; hemşire-hasta iletişimini güçlendirmekte, güven duygusunu artırmakta, hemşirelerin stres ve tükenmişlik düzeylerini de düşürmektedir. Sonuç olarak mindfulness, cerrahi hemşireliğinde kanıta dayalı, düşük maliyetli ve uygulanabilir bir yaklaşım olarak perioperatif bakımın bütüncül çerçevesine entegre edilmeli ve sürdürülebilir eğitim programları ile desteklenmelidir.
