Mantıksal Tekçilik ve ‘Doğru’ Mantık
Şu kitabın bölümü:
Gündüz,
Z.
(ed.)
2025.
Çağdaş Felsefi Tartışmalar ve Yönelimler I.
Özet
Mantık, çıkarım sistemlerinin çokluğunu barındırır; ancak, bu sistemler hakiki bir çokluksa birden fazla sistemin otonom ve indirgenemez şekilde ‘doğru’ olması gerekir. Hakiki bir çokluğun imkânı, genellikle, ‘doğru’ mantığın neliği üzerine ayrışan iki temel felsefi görüş olan mantıksal tekçilik ve mantıksal çoğulculuk ekseninde ele alınır. Bu doğrultuda, mantıksal tekçilik, sadece tek bir ‘doğru’ mantık olduğunu savlar. Bu çalışma, mantıksal tekçiliği ve içerdiği ‘doğru mantık’ nosyonunu eleştirel bir düzlemde tahlil etmektedir. Bu ilgi dahilinde, çalışmamız öncelikle şu genelleştirilmiş tanıma ulaşır: ‘Doğru’ mantık, mantıksal tekçilik için, en ‘arı’ derecede (genel, biçimsel, konu-bağımsız, zorunlu, ilksel ve/veya düzgü-koyucu) çıkarım dizgesidir. Devamında, bu tanımın kuramsal sınırları, ‘doğru’ mantığın (arı) biçimsellik karakteristiğine ilişkin üç temel yorum (metafiziksel, gidimli ve şematik yorumlar) üzerinden irdelenir. Bu bağlamda; ‘doğru’ mantığın meta-düzeyde bir sözdizim şematiği olduğunu savunan Graham Priest’in tekçilik yaklaşımı, çalışmanın eleştirel odağına konumlandırılmaktadır. Bu bağlamda, çalışma şu iddiayı savunur: Arı bir şema olarak ‘doğru’ mantık tasavvuru, yöntembilgisel kapsamı açısından eksik-belirli veya belirsiz görünmektedir.
