Liderliğin Karanlık Tarafı
Şu kitabın bölümü:
Durmuş,
G.
(ed.)
2025.
Liderlik Dinamikleri Üzerine Araştırmalar IV.
Özet
Liderleri yöneticilerden ayıran davranışlar, aynı zamanda örgütleri için sorun yaratacak hatta felakete yol açabilecek sonuçlar doğurma potansiyeline sahiptir (Conger, 1990). Liderin narsist olabileceği (Braun, 2017), kötüye kullanma davranışları sergileyebileceği (Tepper, 2007), toksik etkilerinin olabileceği (Padilla, Hogan ve Kaiser, 2007) gibi olumsuz lider özellikleri ve davranışları son yıllarda liderliğin karanlık yönü olarak fark edilmeye başlanmıştır. Karanlık liderliği, liderler, takipçileri ve bu ikili arasındaki etkileşimleri inceleyerek bütüncül ele almak daha doğru olacaktır (Braun vd., 2018). Ancak bu karanlık tarafı önce kişilik özellikleri üzerinden açıklamakta fayda vardır. Kişilik; kimlik (yani bireyin kendisi hakkındaki düşünceleri) ve itibar (birey hakkında başkalarının düşünceleri) kavramlarıyla ele alınabilir. Liderin karanlık tarafı itibarın karanlık tarafı ile açıklanabilir. Başkaları üzerinde bıraktığımız ilk izlenimi yansıtan aydınlık tarafın aksine karanlık taraf, kişinin en kötü hâliyle ortaya çıktığı zaman başkalarında bıraktığı izlenimi yansıtan işlevsiz yönelimleridir. Bu karanlık yön eğilimleri, bir ekip kurmak gibi liderliğin en temel görevini yerine getirmesini engeller (Hogan ve Kaiser, 2005).
Bireysel özellikler, liderlik davranışları, etkileşim kalıpları, rol ilişkileri, takipçi beklentileri, takipçiler üzerindeki etki, görev amaçları üzerindeki etki ve örgüt kültürü üzerindeki etki açılarından bakılarak tanımlanan (Yukl, 1989: 252) liderlik; negatif, olumsuz, toksik ya da karanlık olarak ifade edilebilecek yönleri incelenecektir. Liderin karanlık tarafı konulu bu bölüm, kişilik özellikleri, kuşakların liderlik değerlendirmeleri, takipçilerin özellikleri ve onlarla kurulan ilişki, karanlık üçlü karşısında etik liderlik gibi alanlarda yapılmış çalışmalarla desteklenecektir. Liderin bir kahraman olarak tanımlandığı “aydınlık” tarafa karşı liderin karanlık tarafını “anti kahraman” ile açıklamak düşünülebilir. Bu kapsamda liderin ve liderliğin sinemada nasıl işlendiğine dair örneklerle liderlik dinamiklerini karanlık yönü ile anlamak üzere bu bölümde, anti kahramandan da bahsedilecektir.
