Kira Sertifikası Çeşitleri ve Uygulamaları; Dünyada ve Türkiye’de Gelişimi
Şu kitabın bölümü:
Şahin,
C.
(ed.)
2025.
Finansta Yeni Ufuklar: Güncel Araştırmalar ve Geleceğe Yönelik Yaklaşımlar.
Özet
Uluslararası finansal piyasalarda "Sukuk" adıyla bilinen ve İslami kurallara uygun olarak düzenlenen menkul kıymetler, geleneksel finans sisteminin orta ve uzun vadeli fon sağlama aracı olan tahvillere helal bir alternatif olarak geliştirilmiştir. Modern finansal sistemdeki tahvil ve bonoların getirisi, İslam dininde kesinlikle yasaklanmış olan faiz (riba) kazancıdır. Kira sertifikaları, bu faiz kazancından kaçınmak amacıyla, mülkiyet hakkı üzerinden gelir elde etme esasına dayalı bir helal kazanç imkanı sunar.
Kira sertifikasının temel çalışma prensibi; yatırımcının belirli bir varlığa belirli bir süre sahip olması ve bu süre zarfında varlığın ürettiği nakit akışından (kira, kâr payı vb.) gelir elde etmesidir. Bu durum, kira sertifikası ihracı ve işleyiş süreçlerinin, geleneksel borçlanma araçlarından farklı bir yöntemle hayata geçmesini zorunlu kılmaktadır.
Finansal piyasalar için nispeten yeni bir ürün olan kira sertifikası, ilk olarak 1988 yılında İslam Konferansı Örgütü'ne bağlı Fıkıh Kurulu tarafından resmen tanımlanmıştır. Bu tarihten itibaren, başta İslam ülkeleri olmak üzere, küresel piyasalarda tahvilin faizsiz alternatifi olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Türkiye'de kira sertifikası ihraçları, daha önce sınırlı örnekler bulunsa da 2012 yılında Hazine tarafından yapılan ihraç ile önemli bir başlangıç yapmıştır. Günümüzde kira sertifikaları hem kamu finansmanında hem de faizsiz finans prensibiyle çalışan katılım bankaları aracılığıyla özel sektör finansmanında yaygın olarak kullanılmaktadır.
İslami finans sisteminde faiz yasağı, yaşamın her alanında faizli modellere alternatifler geliştirilmesini ve uygulanmasını zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, İslami ekonomi modelinin uygulanabilmesi için kritik öneme sahip olan kira sertifikası ihraçlarının, dünyadaki ve özellikle Türkiye'deki tarihsel gelişimini detaylıca incelemektir.
Kamu ve özel sektörün yayımladığı veriler kullanılarak, ülkemizdeki kira sertifikası kullanımının geçen on üç yıllık süreçteki gelişimi analiz edilecek ve bu faizsiz araçların, faizli borçlanma araçlarına gerçek bir alternatif olarak kullanılıp kullanılmadığı değerlendirilecektir. Analiz sonuçları, kira sertifikalarının gelişimini ve gelecekte daha yaygın kullanılması için atılması gereken adımları ortaya koymayı hedeflemektedir.
