E-Atık Araştırmalarında Değişen Odaklar: Geleneksel Yönetimden Döngüsel Stratejilere
Şu kitabın bölümü:
Fedai,
Y.
(ed.)
2025.
Endüstri Mühendisliğinde Yenilikçi Yaklaşımlar ve Yeni Nesil Mühendislik Çalışmaları.
Özet
Elektrikli ve elektronik atıklar (e-atık), dijitalleşmenin hızlanması ve ürün yaşam döngülerinin kısalmasıyla birlikte en hızlı büyüyen atık sorunlarından biri haline gelmiştir. E-atık araştırmaları başlangıçta ağırlıklı olarak toplama, bertaraf ve mevzuat odaklı geleneksel yönetim yaklaşımları çerçevesinde ele alınmıştır. Ancak zaman içinde, e-atıkların çevresel ortamlarda katlanarak yayılması ve halk sağlığı üzerindeki ciddi etkilerinin anlaşılmasıyla birlikte literatürde odak değişimi yaşanmıştır. Son yıllarda ise e-atıklar, döngüsel ekonomi perspektifi doğrultusunda yalnızca çevre ve halk açısından bir risk unsuru değil, aynı zamanda stratejik bir gelir kaynağı olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu kitap bölümü, e-atık araştırmalarında zaman içinde yaşanan bu odak değişimini bütüncül bir bakış açısıyla ele almaktadır. Geleneksel ekonomi anlayışından, çevresel ve sağlık odaklı çalışmalara, oradan döngüsel stratejilere uzanan bu dönüşüm; literatür temelli bir sentez aracılığıyla analiz edilmektedir. E-atık yönetiminin sistem düşüncesi çerçevesinde ele alınmasının önemi vurgulanmakta; endüstri mühendisliği perspektifinden süreç tasarımı, karar verme ve optimizasyon yaklaşımlarının bu alandaki potansiyel katkıları tartışılmaktadır. Sonuç olarak, çalışma e-atık yönetiminin yalnızca teknik bir zorunluluk değil, sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda stratejik bir sistem tasarım problemi olduğunu ortaya koymaktadır.
