İzmir Suikastı ve İttihatçılar Davası Yargılamaları Hakkında Amerikalı Diplomatların Görüşleri
Şu kitabın bölümü: Tansü, Y. E. (ed.) 2023. Tarih Alanında Seçme Yazılar- II.

Elçin Yılmaz
İzmir Ekonomi Üniversitesi

Özet

Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya 14 Haziran 1926 tarihinde tertip edilmesi planlanan suikastın Giritli Şevki'nin ihbarı sonrası ortaya çıkmasıyla, Gazi, İzmir'e olan seyahatini tehir etmiş bu esnada İzmir polisi tutuklamalara ve olayı derinlemesine soruşturmaya başlamıştır.Bu soruşturma sonucunda olayın siyasi bağlantıları ortaya çıkarılmış, İstanbul ve Ankara'da TPCF üyeleri ile birlikte Milli Mücadelenin kazanılmasında büyük rol oynamış paşalar da sorgulanmak üzere tutuklanmıştır. İstiklal Mahkemesi üyeleri yargılamaları başlatmak üzere İzmir'e hareket etmişlerdir. 27 Haziran'da başlayan İzmir Suikastı davası 13 Temmuz 1926 tarihinde sona ermiş, idama mahkum edilen 15 sanığın infazı 13 Temmuz'u 14 Temmuz'a bağlayan gece gerçekleştirilmiştir. İzmir suikastı davası tamamlandıktan sonra bazı sanıkların dava dosyası Ankara İstiklal Mahkemesine taşınmıştır.İttihatçılar davası olarak da bilinen davada suç nedeni artık suikastı planlamak veya suikaste iştirak değil rejimi devirmeye yönelik bir siyasal girişim olarak tanımlanmıştır. Çalışmamızda her iki dava ile ilgili olarak tarihsel sürecin nasıl ilerlediği genel bir çerçevede aktarılmış, Amerikalı diplomatların davanın seyri ve mahkemenin çalışma usulü hakkındaki görüşlerine ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir. Konuyla ilgili kaynaklarda öncelikli olarak Amerikan ulusal arşivlerindeki belgeler incelenmiş, diplomatların olayları ve süreci nasıl yorumladıkları belge analizi yapılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Bunun yanı sıra Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet arşivindeki ilgili belgeler, çalıştığımız konuyla ilgili ulusal gazete haberleri, tarihsel sürece tanıklık eden kişilerin anıları ve çalışmamız esnasında İngiliz Ulusal Arşivi’ndeki (The National Archives) Dışişleri Bakanlığı (Foreign Office – F.O.) belgelerinde yer alan konuyla ilgili önemli gördüğümüz bazı açıklamalar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kaynakça Gösterimi

Yılmaz, E. (2023). İzmir Suikastı ve İttihatçılar Davası Yargılamaları Hakkında Amerikalı Diplomatların Görüşleri. In: Tansü, Y. E. (ed.), Tarih Alanında Seçme Yazılar- II. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub70.c165

Lisans

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Yayın Tarihi

23 March 2023

DOI

Kategoriler