
İslami Finans ve Risk Paylaşımı: Etik Bankacılıkta Yeni Bir Paradigma
Şu kitabın bölümü:
Türkoğlu,
D.
(ed.)
2025.
Finansal Piyasalar ve Algoritmalar: Yeni Nesil Yatırım Stratejileri.
Özet
İslami finans, faiz yasağı, risk paylaşımı ve etik yatırım gibi temel ilkelere dayanan ve şeriat (İslam hukuku) ilkelerine göre kurulmuş bir finansal sistemdir. Bu sistem, ekonomik faaliyetlerin sürdürülebilir ve adil bir şekilde gerçekleştirilmesine odaklanmıştır. İslami finans çerçevesinde geliştirilen finansman modelleri, bireysel ve kurumsal finansal ihtiyaçları karşılayan çözümler sunmayı hedefler.
Bu modellerden biri olan murabaha, malın maliyetinin ve buna eklenen kâr oranının açıkça belirtildiği satış bazlı bir finansman modelidir. Bu yöntem, tüketicilere ve işletmelere faizsiz kredi alternatifleri sunarak finansal ihtiyaçlarını karşılamalarını sağlar. Mudaraba, kâr-zarar ortaklığına dayalı bir modeldir ve bir tarafın sermaye, diğerinin emek veya uzmanlık sağladığı bir yapıya sahiptir. Kâr paylaşımı önceden belirlenmiş oranlara göre yapılırken, zarar yalnızca sermaye sahibine aittir.
Bir diğer model olan muşaraka, ortaklığa dayalı bir finansman modelidir. Taraflar sermaye biriktirerek ortak bir projeye veya işe yatırım yaparlar. Bu modelde kâr ve zarar, tarafların yatırımlarına göre paylaşılır. İcara, kiralama temelli bir modeldir. Bu yöntemde, bir varlığın kullanım hakkı kiralama yoluyla devredilir ve özellikle varlığa dayalı finansmanda yaygın olarak kullanılır.
Sukuk, faizsiz tahvil olarak bilinen bir finansman aracıdır. Sukuk sahipleri, altta yatan varlıklara dayalı olarak gelir elde eder. Bu model, faiz yasağına uygun olarak sermaye piyasalarına erişim sağlar. Ayrıca, İslami finans çerçevesinde yer alan Takaful, sigortacılık alanında karşılıklı dayanışma ve yardıma dayalı bir sistemdir. Katılımcılar belirli bir fon oluşturarak riskleri paylaşırlar ve bu fon katılımcıların kayıplarını karşılamak için kullanılır.
İslami finansman modelleri, sosyal adaleti, etik değerleri ve sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen ve finansal kazancı destekleyen bir yaklaşım sunar. Bu yöntemler, özellikle faizsiz ve etik finansal çözümler arayan bireyler ve kurumlar için önemli bir alternatif oluşturmaktadır.