Nereden Bu Cesaret? Ekstrem Sporların Psikolojik Dinamikleri
Şu kitabın bölümü: Bayrakdar, A. (ed.) 2025. Spor Psikolojisi Perspektifinden Güncel Araştırmalar.

Lale Yıldız Çakır
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Özet

Ekstrem sporlar; yüksek risk, belirsizlik ve tehlike içermesine rağmen bireyler için yalnızca adrenalin arayışı değil, aynı zamanda kendini tanıma, özgürlük hissi, korkuyla yüzleşme ve kişisel dönüşüm arayışının bir yansıması olarak değerlendirilmektedir. Cesaret, korkunun yokluğu değil, korkuya rağmen bilinçli bir biçimde eyleme geçebilme becerisi olarak ele alınmıştır. Bu cesaret, kişilik özellikleri, nörobiyolojik tepkiler ve bilişsel süreçlerin dinamik etkileşiminden kaynaklanmaktadır. Marvin Zuckerman'ın Heyecan Arayışı Kuramı'na göre, bu bireyler yüksek riskli deneyimlerden güçlü bir dopamin salınımıyla ödüllendirilir, bu da davranışı pekiştirir. Bilişsel değerlendirme sürecinde, sporcular tehditleri yönetilebilir meydan okumalara dönüştürerek korkuyu performans için bir araç haline getirmektedir.  Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi kuramı bağlamında ekstrem sporlar, güvenlik ihtiyacının geçici olarak askıya alındığı, kendini gerçekleştirme yolculuğunun bir parçası olarak yorumlanmaktadır. Ayrıca Csikszentmihalyi'nin Akış (flow) kuramı, sporcunun zaman ve benlik algısının kaybolduğu derin odaklanma durumunu açıklamaktadır. Dokuz Tip Mizaç Modeli (DTMM) ise bu sporlarla ilgilenen bireylerin yüksek enerjili, keşif odaklı ve risk almaya yatkın mizacını tanımlamaktadır. Sonuç olarak, ekstrem sporlardaki cesaret; biyolojik eğilimler, bilişsel yeniden çerçeveleme, motivasyonel sistemler ve varoluşsal anlam arayışının etkileşimiyle şekillenen karmaşık bir psikolojik olgu olarak sunulmaktadır.

Kaynakça Gösterimi

Yıldız Çakır, L. (2025). Nereden Bu Cesaret? Ekstrem Sporların Psikolojik Dinamikleri. In: Bayrakdar, A. (ed.), Spor Psikolojisi Perspektifinden Güncel Araştırmalar. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub907.c3772

Lisans

Yayın Tarihi

21 October 2025

DOI

Kategoriler