Dijital Sessizlik: Sosyal Medyada “Görünür Olmama” Stratejisinin İletişimsel Boyutları
Şu kitabın bölümü: Acar, N. (ed.) 2025. Yeni Medyada Teorik ve Ampirik Araştırmalar.

Candan Koçak
Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi

Özet

İnternetin demokratikleştirici potansiyeli, dijital platformların bireylerin sesini duyurabileceği kamusal alanlar olduğu düşüncesine dayanmaktadır. Ancak dijital teknolojiler, yalnızca ‘özgür’ ifade alanları yaratmakla kalmaz aynı zamanda görünmez sansür, algoritmik baskı gibi yöntemlerle sessizlik de üretir. Dolayısıyla sosyal medyanın görünürlük, etkileşim ve katılım özelliklerine bugün, sessiz kalmayı içeren ‘dijital sessizlik’ pratiği yani görünür olmama eklenmiştir. Dijital sessizlik, yalnızca bireylerin konuşmamayı tercih ettiği bir alan değil, aynı zamanda iktidarın bilgi ve görünürlük üzerinden bireyleri yönettiği bir mekanizma olarak işlemektedir. Algoritmik manipülasyonlar, dijital oto-sansür gibi örnekler, sessizliğin dijital platformlarda nasıl yeniden üretildiğini göstermektedir. Bu haliyle sessizlik, dijital çağda yalnızca bir ‘yokluk’ değil görünmez bir iletişim stratejisi ve iktidarın sessiz dili olarak da görülmektedir. Kullanıcıların hem mahkum hem gardiyan olduğu dijital medyada birey, bazen bir direniş eylemi olarak kasıtlı sessizliği ya da dijital bir kopuşu tercih etmektedir.  Bu bağlamda çalışma, pasiflik gibi algılanan dijital sessizliğin hem iktidarın bir aracı hem de öznenin bir görünmezlik yani direniş stratejisi olabileceğini savunmaktadır. Dijital sessizlik stratejisini anlamak amacıyla yazılan bu bölüm, literatür taramasına dayalı teorik bir çalışmadır. Araştırmada birincil veri toplama yöntemlerine başvurulmamış, konuya ilişkin ulusal ve uluslararası akademik yayınlar incelenerek kavramsal bir çerçeve oluşturulmuştur. Çalışma neticesinde, dijital panoptikonun yarattığı “özgürlük mü kontrol mü” çelişkisine karşılık dijital sessizliğin bir direniş olarak da tercih edilebildiği anlaşılmıştır.

Kaynakça Gösterimi

Koçak, C. (2025). Dijital Sessizlik: Sosyal Medyada “Görünür Olmama” Stratejisinin İletişimsel Boyutları. In: Acar, N. (ed.), Yeni Medyada Teorik ve Ampirik Araştırmalar. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub1080.c4271

Lisans

Yayın Tarihi

29 December 2025

DOI

Kategoriler