1923–1938 Yılları Arasında Demokratikleşme Çabaları
Şu kitabın bölümü:
Göç,
E.
(ed.)
2025.
Türk Siyasal Hayatında Demokrasinin Gelişimi: Teori ve Süreçler.
Özet
Bu çalışma, 1923–1938 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin demokratikleşme sürecini tarihsel, siyasal ve sosyolojik yönleriyle incelemektedir. Osmanlı patrimonyal yönetim geleneğinden Cumhuriyet’in merkeziyetçi ve seküler yapısına geçiş, yalnızca rejim değişikliği değil, aynı zamanda toplumsal zihniyet dönüşümünü de ifade etmektedir. Saltanatın ve hilafetin kaldırılması, Tevhid-i Tedrisat ve 1924 Anayasası gibi reformlar, halk egemenliğini tesis etmeyi amaçlamış; ancak bu süreç, güçlü bir bürokratik ve otoriter modernleşme çerçevesinde şekillenmiştir. Şeyh Said, Ağrı ve Dersim isyanları, devletin güvenlikçi reflekslerini güçlendirerek demokratik açılımları sınırlandırmıştır. Terakkiperver ve Serbest Cumhuriyet Fırkası girişimleri, çok partili hayata geçişteki ilk denemeler olup, siyasal çoğulculuğun sınırlı kaldığını göstermektedir. Kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması, modernleşme projesinin simgesel bir adımı olmakla birlikte, katılımcı demokrasiyi tam anlamıyla kurumsallaştıramamıştır. Altı Ok ilkeleri, ideolojik yönelimleri belirlemiş, Türk Tarih Tezi ve Güneş Dil Teorisi gibi yaklaşımlar ulusal kimliğin inşasında kullanılmıştır. Sonuç olarak, 1923–1938 dönemi Türkiye’de otoriter modernleşme ile demokratikleşme arayışlarının kesiştiği bir laboratuvar niteliği taşımaktadır.
