Endüstri Mühendisliğinde Yapay Zeka ve Otomasyonun Etik Kullanımı
Şu kitabın bölümü: Arslan, S. (ed.) 2025. Mühendislik Alanında Multidisipliner Araştırma ve Değerlendirmeler.

Nur İlayda Bağça
Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi
Yusuf Fedai
Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi

Özet

Bu çalışma, yapay zekâ (YZ) ve otomasyon teknolojilerinin iş yaşamında artan kullanımıyla ortaya çıkan etik sorunları incelemeyi amaçlamaktadır. Amazon'un işe alım sistemindeki YZ yanlılığı, Tesla'nın otomasyon odaklı işten çıkarmaları ve YZ destekli takip sistemlerinin mahremiyet ihlalleri gibi gerçek dünya vakaları, bu teknolojilerin tarafsızlık, eşitlik ve veri gizliliği gibi temel etik ilkelere etkilerini gözler önüne sermektedir. Çalışma kapsamında, farklı sektörlerde görev yapan 50 endüstri mühendisiyle yapılan anket çalışması, YZ ve otomasyonun etik boyutlarına ilişkin algı, tutum ve farkındalık düzeylerini nicel verilerle ortaya koymuştur. Elde edilen bulgular, katılımcıların genel olarak bu teknolojilere dair temel bilgiye sahip olduklarını, iş süreçlerine entegrasyonuna tanık olduklarını ve insan kararlarının yerini tamamen alan sistemlerin etik riskler taşıdığına dair önemli kaygılar taşıdıklarını göstermektedir. Özellikle istihdam üzerindeki etkiler, algoritmik şeffaflık eksikliği, veri güvenliği ve eşitlik ilkelerine yönelik şüpheler öne çıkan etik sorunlar arasındadır. Katılımcılar, YZ'nin etik sınırlar içinde kullanılabilmesi için çalışanların sürece dahil edilmesi, bağımsız denetim mekanizmalarının kurulması, şeffaflık ilkesinin sağlanması ve etik farkındalık eğitimlerinin yaygınlaştırılması gerektiğini vurgulamıştır. Bu sonuçlar, endüstri mühendisliği mesleği özelinde insan merkezli, hesap verebilir ve sürdürülebilir teknoloji uygulamalarının önemini net bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu çalışma, YZ ve otomasyonun etik kullanımıyla ilgili farkındalık düzeyini belirleyerek alandaki önemli bir boşluğu doldurmuştur.

Kaynakça Gösterimi

Bağça, N. İ. & Fedai, Y. (2025). Endüstri Mühendisliğinde Yapay Zeka ve Otomasyonun Etik Kullanımı. In: Arslan, S. (ed.), Mühendislik Alanında Multidisipliner Araştırma ve Değerlendirmeler. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub776.c3230

Lisans

Yayın Tarihi

26 June 2025

DOI