Teknolojilerinin simgesi niteliğindeki robotların yeni bir aktör olarak gündelik yaşama dahil olması olarak tanımlayabileceğimiz yapay zekâ (YZ), günümüz toplumlarında sadece teknik bir yenilik değil; insan davranışlarını, karar alma süreçlerini ve toplumsal ilişkileri doğrudan etkileyen bir toplumsal aktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Robotlar ve otonom sistemler, gündelik yaşama dahil olurken sadece gündelik hayatı kolaylaştıran işlevsel araçlar olarak değil insan hayatına kültürel, etik ve sosyolojik etkileri ile de tartışma konusu haline gelmektedirler. Özellikle karar alma mekanizmalarının algoritmik sistemlere devredilmesi, bireylerin davranış kalıplarının YZ tarafından yönlendirilmesi ve kamusal alanın dijitalleşmesi, YZ’yi toplumsal ilişkilerin yeniden üretildiği bir zemin konumuna getirmiştir (Zuboff, 2019). YZ toplumsal yapıları, güç ilişkilerini ve sosyal eşitsizlikleri yeniden şekillendiren kapsamlı bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla günümüz dünyasında en çok tartışılan teknolojik yeniliklerden biri olan YZ, yazılım mühendisliği ve bilgisayar bilimlerinin olduğu kadar sosyal bilimlerinin de merkezi araştırma konularından birini oluşturmaktadır. YZ yalnızca teknolojik bir gelişme olmasının ötesinde, toplumsal etkileri çok katmanlı olan bir toplumsal dönüşümdür. Schwab “Dördüncü Sanayi Devrimi” adlı eserinde YZ’yi endüstri, ekonomi, yönetişim modelleri, bireylerin yaşam biçimleri ve toplumu dönüştüren temel bir unsur olarak tanımlar (Schwab, 2016).

Dolayısıyla toplumsal etkileri kapsam olarak çok derin ve sistemsel olan bu dönüşümü kavramak yalnızca teknolojik yenilikleri takip etmenin ötesinde; yapay zekâ teknolojisinin üretim sürecinden kullanım alanlarına kadar uzanan etkilerinin, toplumsal yapılar, kurumlar ve bireyler üzerindeki yansımalarını çözümleyebilmek açısından da önem taşımaktadır. Toplumsal değişme sosyolojinin temel konularından biridir. Sosyoloji, toplumsal yapıyı oluşturan toplumsal kurumların, toplumsal ilişkilerin, normların ve değerlerin süreç içinde geçirdiği değişim ve dönüşümü kapsamlı olarak anlamaya ve açıklamaya çalışan pozitif bir bilim dalıdır (Bozkurt, 2011). YZ’yi sosyolojik açıdan ele almak günümüz toplumlarında hızlanan toplumsal dönüşümü ve bu hızlı dönüşümün toplumsal yapıya etkilerini anlamak açısından büyük önem taşımaktadır. Kitabın bu bölümünde, YZ’nin günümüz toplumlarında oldukça hızlanan toplumsal değişim ve dönüşüm süreçlerine etkilerinin, özellikle toplumsal cinsiyet bağlamında YZ’nin kadınlar açısından taşıdığı risk ve fırsatlar ekseninde ele alınması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, bu bölümde öncelikle toplumsal bir dönüşüm aracı olarak YZ’nin, toplumsal yapılar, ilişkiler ve normlar üzerindeki etkileri ele alınmış ardından özellikle kadınlar açısından taşıdığı fırsat ve riskler toplumsal cinsiyet perspektifinde ilgili literatür ışığında değerlendirilmiştir.