Küresel ekonomi, son yıllarda yaşanan pandemiler, jeopolitik gerilimler, iklim krizi ve teknolojik dönüşümler gibi çok boyutlu şokların etkisiyle köklü bir değişim sürecinden geçmektedir. Bu süreçte devletin ekonomideki rolü, kamu harcamalarının etkinliği, vergi politikalarının adalet boyutu, mali şeffaflık ve çevresel sürdürülebilirlik kavramları, iktisat ve maliye literatürünün en önemli tartışma konuları arasına girmiştir. "Günümüz Dünyasında Mali Gelişmeler: Teori ve Uygulama" adlı bu kitap, söz konusu tartışmalara hem teorik bir çerçeve sunmakta hem de Türkiye ve dünya örnekleri üzerinden ampirik kanıtlarla ışık tutmayı amaçlamaktadır. Kitapta yer alan on üç bölüm, mali olayları yalnızca ekonomik birer veri olarak değil; sosyal, hukuki, çevresel ve yapısal boyutlarıyla da irdelemektedir. Bu çerçevede kitapta yer alan bölümlere ilişkin özetlere aşağıda yer verilmektedir.

Çalışmanın birinci bölümünde Göksel Karaş, Türkiye ekonomisinde 2006Q1-2025Q2 dönemini kapsayan verilerle enflasyonun kontrolünde para ve maliye politikalarının rolünü ampirik olarak incelemiştir. Yapısal kırılmaların dikkate alındığı analiz sonucunda, her iki politikanın da enflasyon üzerinde belirleyici olduğu ancak etkinin yönünün makroekonomik koşullara göre değiştiği tespit edilmiştir.

Hasan Hüseyin Aleçakır ve Hatice Dayar tarafından hazırlanan ikinci bölümde, 38 OECD ülkesi için kamu harcamaları ile enflasyon arasındaki nedensellik ilişkisi analiz edilmiştir. Çalışma, panel genelinde kamu harcamalarından enflasyona doğru tek yönlü bir nedensellik olduğunu ve harcama politikalarının fiyat istikrarı üzerinde kritik bir role sahip olduğunu ortaya koymuştur.

İlhan Korkmaz ve Güner Tuncer’in kaleme aldığı üçüncü bölümde, Kütahya ekonomisinin 2004-2023 yılları arasındaki yapısal dönüşümü sektörel bazda incelenmiştir. Analizler, bölge ekonomisinde tarımın payının azalırken imalat sanayinin payının iki katına çıktığını ve modern hizmetler sektörünün gelişmeye başladığını göstermektedir.

Ersin Nail Sağdıç ve Fazlı Yıldız dördüncü bölümde, 36 OECD ülkesi örneğinde kamu ve özel kesim sosyal harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki uzun dönemli etkilerini incelemişlerdir. Bulgular, her iki harcama türünün de uzun dönemde ekonomik büyüme üzerinde negatif etkiye sahip olduğunu, ancak nedensellik ilişkilerinin yönünün farklılaştığını ortaya koymaktadır.

Beşinci bölümde Ebru Yalçın, Avrupa Birliği’nde öne çıkan “misyon odaklı yenilik politikası” yaklaşımını ve bu yaklaşımın kamu mali yönetimi üzerindeki yansımalarını ele almıştır. Çalışma, bütçe süreçlerinin stratejik hedeflere göre "yönsellik" ilkesiyle yeniden yapılandırılmasının önemini ve büyük verinin bu süreçteki rolünü tartışmaktadır.

Süleyman Emre Özcan ve Özer Özçelik altıncı bölümde, mali sürdürülebilirlik kavramını teorik temellerinden başlayarak ölçüm yöntemleri ile birlikte detaylı bir şekilde incelemişlerdir. Çalışma, mali sürdürülebilirliğin sadece bütçe dengesi değil, uzun vadeli kamu finansmanı yönetimi açısından kritik olduğunu vurgulamaktadır.

Hatice Arslanparçası ve Serhat Gözen yedinci bölümde, küresel çevre kirliliği ile mücadelede uygulanan mali politikaları incelemişlerdir. Çalışmada çevre vergileri, harçlar, kamu harcamaları ve sübvansiyonların etkinliği analiz edilmiş; ekonomik araçların hukuki düzenlemeler ve uluslararası iş birliği ile desteklenmesinin gerekliliği vurgulanmıştır.

Özer Özçelik ve Süleyman Emre Özcan sekizinci bölümde, “yeşil bütçeleme” kavramını stratejik bir mali yönetim aracı olarak ele almışlardır. Çalışma, bütçe kararlarının çevresel sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlaştırılmasının önemini, uluslararası uygulama örnekleri ve karşılaşılan kurumsal kısıtlar çerçevesinde değerlendirmektedir.

Ebru Karaş dokuzuncu bölümde, Türkiye’de 1994-2023 yılları arasında dolaysız ve dolaylı vergilerin gelir dağılımı üzerindeki etkilerini ARDL sınır testi yöntemiyle analiz etmiştir. Sonuçlar, uzun dönemde dolaysız vergilerin gelir dağılımını iyileştirici, dolaylı vergilerin ise bozucu etkiye sahip olduğunu göstermektedir.

Fatma Alkan onuncu bölümde, katılımcı demokrasi bağlamında “vatandaş bütçesi” uygulamasını ele almıştır. Türkiye’de 2017-2025 yılları arasında yayımlanan Vatandaş Bütçe Rehberleri üzerinden yapılan analizde, bu belgelerin şeffaflık ve hesap verebilirlik aracı olarak gelişimi ve vatandaşların bütçe hakkı üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir.

Gülistan Altıok ve Meltem İrteş Gülşen on birinci bölümde, Anayasa Mahkemesi’nin vergilendirme alanındaki kararlarını sosyal devlet ilkesi çerçevesinde incelemişlerdir. Çalışma, mali güce göre vergilendirme ve vergi yükünün adaletli dağılımı ilkelerinin, mahkeme kararlarında sosyal devletin bir gereği olarak nasıl yorumlandığını ortaya koymaktadır.

Betül Hayrullahoğlu on ikinci bölümde, Türkiye’de trafik cezalarının mali (gelir elde etme) ve mali olmayan (caydırıcılık) amaçlarını değerlendirmiştir. Analizler, trafik cezalarının bütçe geliri sağlama fonksiyonunun öne çıktığını, ancak trafik güvenliğini sağlama konusundaki etkinliğinin tartışmalı olduğunu göstermektedir.

On üçüncü bölümde Hasan Hüseyin Aleçakır ve Güner Tuncer, 52 ülke verisiyle obezite ve aşırı zayıflığın öğrencilerin akademik başarısı (PISA skorları) üzerindeki etkisini incelemişlerdir. Bulgular, hem obezitenin hem de aşırı zayıflığın akademik başarıyı negatif etkilediğini, ancak yetersiz beslenmenin (zayıflık) etkisinin daha güçlü olduğunu ortaya koymaktadır.