İslami Bankaların Finansal ve Yapısal Göstergelerinin Ülkeler Bazında Karşılaştırmalı Analizi
Şu kitabın bölümü: Şahin, C. (ed.) 2025. Finansta Kuramsal ve Uygulamalı Araştırmalar.

Erhan Daştan
Artvin Çoruh Üniversitesi

Özet

Bu çalışma, 2014–2023 döneminde Türkiye, Endonezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Pakistan, Ürdün, Kuveyt ve Malezya’da faaliyet gösteren İslami bankaların finansal ve yapısal göstergelerini karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Analizde kârlılık (ROA, ROE), sermaye yeterliliği (CAR), maliyet etkinliği (C/I), likidite (LAR), takipteki finansman (NNPF/C), döviz pozisyonu (NFEOP/C), sukuk portföyü (VSHV/C) gibi finansal ölçütler ile banka, şube, ATM ve çalışan sayısı gibi yapısal göstergeler dikkate alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre her ne kadar İslami bankaların ortak ilkelere dayalı bir çerçevede faaliyet gösterse de ülke bazında farklı performans ve risk profilleri sergilediğini ortaya koymaktadır. Çalışmada her ülkenin İslami bankalarının 2014-2023 yılları arasındaki finansal ve yapısal göstergeleri ayrı ayrı incelenmiş, daha sonra tüm yılların ortalamaları alınarak karşılaştırmalı olarak ortaya konulmuştur. 10 yıllık finansal göstergelerin ortalamaları incelendiğinde karlılık açısından Suudi Arabistan ve Pakistan öne çıkarken, Türkiye özellikle son yıllarda dikkat çekici bir artış göstermiştir. Buna karşılık, Kuveyt ve Malezya’da düşük kârlılık oranları göze çarpmaktadır. Sermaye yeterliliği bütün ülkelerde uluslararası standartların üzerinde seyretmiş, bu durum sektörün finansal sağlamlığını teyit etmiştir. Verimlilik bakımından Kuveyt ve Türkiye olumlu performans sergilerken, Endonezya yüksek maliyet yapısı nedeniyle zayıf kalmıştır. Risk yönetimi açısından Suudi Arabistan güçlü bir konumdayken, BAE ve Endonezya daha yüksek risk seviyelerine sahiptir. Sukuk yatırımlarının büyüklüğü, özellikle Pakistan, Türkiye ve Malezya’da bankacılık sektörünün sermaye piyasalarına entegrasyonunu göstermektedir. Yapısal göstergeler bakımından Türkiye ve Pakistan’da istihdam ve şube artışı dikkat çekerken, Endonezya ve BAE’de dijitalleşmeye bağlı olarak şube sayılarında azalma yaşanmıştır.

Genel olarak, İslami bankacılık yalnızca faizsiz finansal bir alternatif değil, aynı zamanda kapsayıcı büyüme, finansal istikrar ve sürdürülebilir kalkınma açısından da stratejik bir aktör haline gelmiştir. Çalışma, bu bankaların gelecekteki başarısının şeriata uygun ürün çeşitliliğinin yanı sıra risk yönetimi, dijitalleşme ve finansal kapsayıcılık politikalarını güçlendirmelerine bağlı olduğunu ortaya koymaktadır.

Kaynakça Gösterimi

Daştan, E. (2025). İslami Bankaların Finansal ve Yapısal Göstergelerinin Ülkeler Bazında Karşılaştırmalı Analizi. In: Şahin, C. (ed.), Finansta Kuramsal ve Uygulamalı Araştırmalar. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub876.c3576

Lisans

Yayın Tarihi

16 October 2025

DOI

Kategoriler