Özel Gereksinimli Çocuklar İçin Öğretim Materyalleri: Dönüştürülebilir Sembol Pekiştirme Sistemi
Şu kitabın bölümü: Saygıner, Ş. (ed.) 2025. Eğitim Bilimlerinde Akademik Araştırmalar.

Mahmut Celalettin Keçeci
Milli Eğitim Bakanlığı

Özet

Dikkat ve motivasyon, öğrenmenin gerçekleşmesi için gerekli olan ön koşullardan bazılarıdır. Öğrenme sürecinin etkili olabilmesi için bireyin dikkatini yöneltmesi, etkinliğe katılması ve istendik davranışı sürdürmesi gerekmektedir. Bu sürecin tamamı doğrudan motivasyonla ilişkilidir. Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda dikkat süresinin sınırlı olması, öğrenmeye yönelik motivasyon düşüklüğü ve davranış problemlerinin öğretim sürecini olumsuz yönde etkilemesi, yapılandırılmış öğretim ortamlarına duyulan gereksinimi artırmaktadır. Dönüştürülebilir sembol pekiştirme sistemi, bireyin motivasyonunu artırmayı amaçlayan bir sistemdir. Bu sistem hem özel gereksinimli çocuklarla hem de tipik gelişim gösteren çocuklarla çalışırken kullanılabilmektedir. Çocukların davranışsal ya da akademik performanslarını artırmak için kullanılması ve bireysel farklılıklara göre uyarlanabilir olması, genel eğitim ve özel eğitim uygulamalarında tercih edilme nedenleri arasındadır. Özellikle otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarla çalışırken öğretimin somutlaştırılması büyük önem taşımaktadır. Öğretimi somutlaştırma, öğrenme sürecinin daha etkili, verimli ve dikkat çekici olması için bireyselleştirilmiş tasarımlar yapabilmekten geçmektedir. Bu doğrultuda görsel destekler, materyal kullanımı ve yapılandırılmış öğretim uygulamaları öğrenmenin kalıcılığını artırmaktadır. Bu bölümde, eğitim ortamlarında istendik davranışların artması ve öğrenme sürecinin desteklenmesi amacıyla kullanılan dönüştürülebilir sembol pekiştirme sisteminin tanımı, amaçları, gömülü öğretim, sembol tahtası tasarı örnekleri, sembol sistemine nasıl ve kaç sembolle başlanacağı, kullanılan dilin nasıl olması gerektiği, davranışla ilişkilendirilmesi ve uygulamada dikkat edilmesi gerekenler açıklanmış ve örneklerle güçlendirilmiştir. Bu kapsamda dönüştürülebilir sembol pekiştirme sistemi hem öğretim tasarımı hem de davranış yönetimi açısından etkili ve kanıta dayalı bir yöntem olarak sunulmaktadır. Dönüştürülebilir sembol pekiştirme sistemi uygulanırken bireysel özellikler dikkate alınarak planlanması öğrenme sürecinin niteliğini artıracaktır. Ayrıca gömülü öğretime yer verilmesi çocuğun öğrenimini destekleyecek ve hızlandıracaktır. Bu bölümde ele alınan noktaların, alanda yapılacak araştırmalara ışık tutması ve öğretmenlerin uygulamalarını geliştirmelerine katkı sağlaması hedeflenmiştir.

Kaynakça Gösterimi

Keçeci, M. C. (2025). Özel Gereksinimli Çocuklar İçin Öğretim Materyalleri: Dönüştürülebilir Sembol Pekiştirme Sistemi. In: Saygıner, Ş. (ed.), Eğitim Bilimlerinde Akademik Araştırmalar. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub1082.c4283

Lisans

Yayın Tarihi

28 December 2025

DOI