Avnullah el-Kâzımî ve Mürüvvet Gazetesindeki Yazıları
Şu kitabın bölümü: Tansü, Y. E. & Kara, F. (eds.) 2023. Tarih Alanında Seçme Yazılar-V.

Mustafa Oğuz
Erciyes Üniversitesi

Özet

Avnullah el-Kâzımî, Türk siyasi hayatında Fedakâran-ı Millet Cemiyeti kurucusu ve başkanı, Kerkük Mutasarrıfı ve gazeteci kimliği ile tanınır. Avnullah el-Kâzımî 1866-1916 tarihleri arasındaki hayatı oldukça çalkantılıydı. Babasının sürgün yeri olan Halep’te eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul’a geldi. Avnullah Bey, İstanbul’da Marufizade Mehmed Ziyaeddin Bey’in çıkardığı Mürüvvet gazetesinde sorumlu yazı işleri müdürü olarak elli iki gün çalıştı. Mürüvvet gazetesinin kapatılması üzerine yurt dışına kaçtı. Avnullah Bey, İstanbul’da Müşir Fuad Paşa’nın himayesine girdi. Müşir Fuad Paşa’nın II. Abdülhamid’i tahttan indireceği iddiasıyla yargılandığı mahkemede Avnullah Bey de yargılandı. Bu yargılama sonucu ömür boyu kürek cezasına mahkûm olan Avnullah Bey, Sivas ve Sinop cezaevlerinde yattı. Avnullah el-Kâzımî, II. Meşrutiyet’te ilan edilen genel afla İstanbul’a döndü ve İttihat ve Terakki Cemiyetine karşı sert bir muhalefet yaptı. 1909-1914 tarihleri arasında Kerkük Mutasarrıflığı görevinde bulundu.

Mürüvvet gazetesi, Marufizade Mehmed Ziyaeddin Bey tarafından 1887-1890 tarihleri arasında yayın yapan haftalık ve günlük bir gazeteydi. Avnullah el-Kâzımî, Mürüvvet gazetesinde 13 Ocak 1890-4 Mart 1890 tarihleri arasında sorumlu yazı işleri müdürü olarak çalıştı. Avnullah el-Kâzımî, elli iki gün süren bu görevinde “Politika İcmali” başlığı altında Avrupa ve dünya siyaseti hakkında yazıları yayınlandı. Avnullah Bey’in gazetedeki bu yorumları Avrupa’dan gelen gazete ve telgraflardan yaptığı değerlendirmelerdi. Avnullah Bey’in yazılarının ana fikri “sulh ve selamet-i umumiye” kavramı oldu. Ona göre Avrupa’da barış ve huzuru “düvel-i muazzama” olarak tanımlanan Avrupa’nın büyük devletleri sağlayacaktı.

Mürüvvet gazetesi, 507. Sayısında sansür heyetinin kaldırılmasını istediği bölümün olduğu sütunları boş bırakarak çıkması üzerine kapatıldı. Avnullah el-Kâzımî, sorumlu yazı işleri müdürü olarak sansür heyetinin emrine ve kanunlara karşı gelmekten dolayı cezalandırılma endişesiyle yurt dışına kaçtı. Avnullah el-Kâzımî’nin yurt dışına kaçmasının sebebi Mürüvvet gazetesindeki idareye olan muhalif yazıları olduğu iddia edildi. Bu çalışma bunun doğru olmadığını göstermektedir. Avnullah el-Kâzımî’nin yazıları Avrupa ve dünyadaki siyasi olaylarla ilgili olup Osmanlı yönetimine dair herhangi bir eleştiri bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kaynakça Gösterimi

Oğuz, M. (2023). Avnullah el-Kâzımî ve Mürüvvet Gazetesindeki Yazıları. In: Tansü, Y. E. & Kara, F. (eds.), Tarih Alanında Seçme Yazılar-V. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub260.c1327

Lisans

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Yayın Tarihi

23 October 2023

DOI

Kategoriler