Eğitimde Dijital Emek ve Öğretmen Kimliği: Yapay Zekâ Destekli Sistemlerde Emeğin Dönüşümü
Şu kitabın bölümü: Büyük, U. (ed.) 2025. Eğitimde Teknoloji Entegrasyonu: Yapay Zeka ve Dijitalleşme Perspektifleri.

İsmail Eraslan
Trabzon Üniversitesi

Özet

Bu çalışma, yapay zekâ destekli dijital eğitim sistemlerinin öğretmen emeği ve kimliği üzerindeki etkilerini eleştirel ve felsefi bir bakış açısıyla analiz etmektedir. Dijitalleşme süreci, öğretmenliği yalnızca teknolojik bir işlev olarak değil; aynı zamanda veri üretimi, algoritmik uyum ve gözetim mekanizmalarıyla yeniden yapılandırılan bir emek biçimi hâline getirmiştir. Öğretmenler artık sadece pedagojik birer aktör değil, aynı zamanda dijital sistemlerin işleyişine entegre edilen veri sağlayıcıları, içerik denetçileri ve algoritmik performans nesneleridir. Bu dönüşüm, öğretmen kimliğinin hem teknik hem de etik temellerini sarsmakta; pedagojik sezgi, duygulanımsal emek ve mesleki özerklik gibi değerlerin görünmezleşmesine yol açmaktadır.

Kuramsal çerçeve, Foucault’nun panoptikon metaforu, Zuboff’un gözetim kapitalizmi kuramı, Butler’ın özneleşme süreçleri ve Freire’nin eleştirel pedagojisi ekseninde şekillendirilmiştir. Çalışma, öğretmenin sadece sistemin bir parçası olmadığını; aynı zamanda direnç gösterebilen, etik kararlar alabilen ve anlam üretme kapasitesini koruyabilen bir özne olduğunu vurgular. Bu bağlamda dijital emek, pedagojik öznenin dönüşümünde hem baskılayıcı hem de yeniden kurucu bir unsur olarak değerlendirilmektedir. Çalışma, öğretmenliğin dijital çağda nasıl yeni anlam katmanlarıyla yeniden tanımlandığını tartışarak, eğitimde insan merkezli bir yaklaşımın hâlâ mümkün olduğunu savunur.

 

Kaynakça Gösterimi

Eraslan, İ. (2025). Eğitimde Dijital Emek ve Öğretmen Kimliği: Yapay Zekâ Destekli Sistemlerde Emeğin Dönüşümü. In: Büyük, U. (ed.), Eğitimde Teknoloji Entegrasyonu: Yapay Zeka ve Dijitalleşme Perspektifleri. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub773.c3200

Lisans

Yayın Tarihi

24 June 2025

DOI