Hanehalkı Kartlı Ödeme Endeksi ve Dolaylı Vergi Geliri Arasındaki İlişki
Şu kitabın bölümü: Ok Ergün, H. & Ergün, T. (eds.) 2025. Dijital Finans Alanında Güncel Araştırmalar.

Ömer Keskin
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi

Özet

Türkiye’de elektronik ödeme sistemleri hızla gelişip banka kartlarıyla yapılan ödemelerin tutarı hızla artarken merkezi yönetim bütçesinin temel gelir kalemlerinden biri olan dolaylı vergi geliri de hızla artmaktadır. Dolayısıyla Türkiye’de kamu harcamalarının finansmanında elzem olan dolaylı vergi gelirindeki artışta kartlı ödemelerin etkilerini araştırmak ve bu doğrultuda politika önerileri sunmak dikkate değer bir konu olma niteliği taşımaktadır. Çalışmada hanehalkı kartlı ödeme endeksinin değerindeki değişimin dolaylı vergi geliri tutarındaki değişime etkilerini belirlemek amaçlanmıştır. Analizde 2015 Nisan-2024 Kasım dönemini kapsayan aylık veri seti kullanılmış ve sırasıyla Fourier-Shin eşbütünleşme ve Fourier Toda-Yamamoto nedensellik testleri uygulanmıştır. Analiz bulgularına göre hanehalkı kartlı ödeme endeksinde yaşanan %1’lik yükseliş, dolaylı vergi gelirini uzun dönemde yaklaşık %0,91 kadar, kısa dönemde ise yaklaşık %0,34 kadar yükseltmektedir. Bu pozitif ilişki, hanehalkı kartlı ödeme endeksinden dolaylı vergi gelirine doğru olduğu tespit edilen tek yönlü güçlü nedensellik bağlantısıyla da desteklenmiştir. Bulgu doğrultusunda Türkiye’de kamu harcamalarının finansmanında elzem olan dolaylı vergi gelirlerini artırabilmek için toplumun büyük bölümünün kart kullanımını daha fazla benimseyip alışkanlık haline getirebilmesine ve yeni nesil kartlı ödeme yazılımlarını kullanan işletme sayısının artırılabilmesine yönelik adımlar atılması önerilmektedir. Bulgu ve önerileriyle bu çalışmanın politika yapıcılara, konu ile ilgilenen araştırmacılara ve Türk bankacılık sektöründeki diğer tüm paydaşlara faydalı olması ve bir bakış açısı kazandırması beklenmektedir.

Kaynakça Gösterimi

Keskin, Ö. (2025). Hanehalkı Kartlı Ödeme Endeksi ve Dolaylı Vergi Geliri Arasındaki İlişki. In: Ok Ergün, H. & Ergün, T. (eds.), Dijital Finans Alanında Güncel Araştırmalar. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub785.c3292

Lisans

Yayın Tarihi

26 June 2025

DOI

Kategoriler