
Enflasyon, Vergi Tahsilatı ve Bütçe Dengesi İlişkisi: Türkiye Düzey-2 Bölgeleri İçin Olivera–Tanzi Etkisinin Sınanması
Şu kitabın bölümü:
Akça,
H.
(ed.)
2025.
Güncel Mali İktisat Araştırmaları: Teori ve Uygulama.
Özet
Bu çalışma, Türkiye’nin NUTS-2 düzeyindeki 26 bölgesine ait 2005–2020 dönemi panel verilerini kullanarak Olivera–Tanzi etkisinin geçerliliğini ampirik olarak test etmektedir. Olivera–Tanzi etkisi, yüksek enflasyon dönemlerinde vergi tahsilatındaki gecikmelerin kamu gelirlerinin reel değerini aşındırarak bütçe dengesi üzerinde olumsuz etki yarattığını öne sürmektedir. Analiz sürecinde, öncelikle yatay kesit bağımlılığı ve eğim heterojenliği test edilerek panel veri yapısı değerlendirilmiştir. Pesaran (2007) birim kök testi sonuçlarına göre değişkenlerin durağanlık düzeyleri belirlenmiştir. Nedensellik ilişkisi ise JKS panel nedensellik testi ile sınanmış ve OT değişkeninin bütçe dengesini Granger anlamında tek yönlü olarak etkilediği ortaya konmuştur. Uzun dönem ilişkiler Westerlund (2007) eşbütünleşme testi ile test edilmiş ve CS-ARDL modeli kullanılarak kısa ve uzun dönem katsayıları tahmin edilmiştir. Elde edilen bulgular, OT endeksinin uzun vadede bütçe dengesi üzerinde negatif ve anlamlı etkisi olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar, enflasyonla etkin mücadelenin yanı sıra vergi tahsilat süreçlerinin dijitalleşme yoluyla hızlandırılmasının mali disiplin açısından kritik önem taşıdığını ortaya koymaktadır. Ayrıca bölgesel düzeyde farklılaşan etkiler, merkezi politikaların yerel koşullara göre uyarlanmasını gerekli kılmaktadır.