Hegel ve Marx'ta Diyalektik: Yöntemin İdealist ve Materyalist Yorumları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz
Şu kitabın bölümü: Gündüz, Z. (ed.) 2025. Çağdaş Felsefi Tartışmalar ve Yönelimler I.

Muzaffer Gül
Milli Eğitim Bakanlığı

Özet

Nesnel/maddi olan ile öznel/ideal olan arasındaki öncelik sorunu, felsefe tarihinin temel ayrım noktalarından birini oluşturur. Bu çalışma, bu ayrımın iki kutbunda konumlandırılan G.W.F. Hegel ve Karl Marx'ın düşünce sistemlerini, onları hem bir araya getiren hem de ayrıştıran "diyalektik" kavramı merkeze alınarak, karşılaştırmalı olarak çözümlemeyi amaçlamaktadır. Herakleitos'tan Platon'a, birçok filozofun kullandığı diyalektik düşünce, Hegel tarafından idealist bir sistem içinde yöntemsel olarak dizgeselleştirilmiş; Marx ise bu yöntemin "mistifikasyon" içeren idealist kabuğunu kırarak, onu maddi gerçekliğin ve toplumsal tarihin hareket yasalarını açıklayan devrimci bir bilimsel araç haline getirmiştir.

Bu makalede, iki düşünür arasındaki bu karmaşık miras ilişkisi üç ana eksende incelenmektedir: İlk olarak, Hegel'in diyalektiğinin devrimci ve tutucu yönleri ortaya konmakta ve Marksistlerin bu sistemi nasıl içererek aştıkları analiz edilmektedir. İkinci olarak, Marx'ın Hegel ile diyaloğu, diyalektiği "baş aşağı duran" sistemden ayakları üzerine oturtma çabası ve bu süreçte politik iktisatla kurduğu paralellikler üzerinden irdelenmektedir. Son olarak, iki düşünürün "sivil toplum" ve devlet analizlerindeki temel ayrımlar, Hegel'in uzlaştırıcı evrenselciliği ile Marx'ın sınıf temelli çatışma teorisi karşılaştırılarak incelenmektedir. Bu çerçevede, diyalektiğin idealist ve materyalist yorumları arasındaki teorik kopuşun pratikteki yansımaları gösterilmektedir.

Kaynakça Gösterimi

Gül, M. (2025). Hegel ve Marx'ta Diyalektik: Yöntemin İdealist ve Materyalist Yorumları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz. In: Gündüz, Z. (ed.), Çağdaş Felsefi Tartışmalar ve Yönelimler I. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub912.c3791

Lisans

Yayın Tarihi

21 October 2025

DOI

Kategoriler