İktisat tarihinde bireylerin tercihlerinin şekillenmesinde iktisadi rasyonalite anlayışı her dönemde iktisadi düşünce okullarının odağında yer almaktadır. Çalışmada, rasyonel birey varsayımının iktisat düşüncesindeki tarihsel, kuramsal ve metodolojik dönüşümünü incelenerek, klasik iktisattan neoklasik iktisada ve oradan davranışsal iktisat ile veri temelli karar alma yaklaşımlarına uzanan çok katmanlı bir evrim sunulmaktadır. Klasik iktisatta rasyonel birey, fayda maksimizasyonunun ötesine geçen, ahlaki duygular ve toplumsal normlarla şekillenen çok boyutlu bir aktör olarak ele alınırken; neoklasik iktisat bu modeli matematiksel açıdan sadeleştirerek tam bilgiye sahip, tutarlı tercihleri olan ve optimizasyon yapan homoeconomicus kavramına indirgemektedir.

Klasik düşünürlerin insan davranışını çevresel ve sosyal bağlam içinde değerlendirmesi ile neoklasik modelin psikoloji, etik ve bilişsel sınırlılıkları dışlayan soyut yaklaşımı arasındaki farklılıklar ayrıntılı biçimde tartışılmaktadır. 20. yüzyılın ortalarında Simon’ın sınırlı rasyonalite kavramının ve Kahneman–Tversky’nin davranışsal bulgularının, ekonomik aktörlerin kararlarında sezgisel düşünme, bilişsel yanlılıklar ve psikolojik sınırlılıkların belirleyici rol oynadığını ortaya koyarak neoklasik rasyonalite anlayışını temelden sarstığı anlaşılmaktadır. Küresel dijitalleşme, büyük veri ve yapay zekâ teknolojilerinin ekonomik karar alma süreçlerinde dönüşüm yarattığı görülmektedir. Bu bağlamda rasyonel birey varsayımının algoritmik karar sistemleri, veri temelli öngörü modelleri ve hesaplamalı rasyonalite kavramları çerçevesinde yeniden ele alınması gerektiği ifade edilmektedir. Çalışmada genel olarak, rasyonalite varsayımının tarihsel olarak tek boyutlu bir modelden, çok boyutlu, bağlama duyarlı ve giderek teknolojik hal alan bir yapıya evrildiği gösterilmekte, modern ekonomide rasyonaliteyi anlamanın ekonomik teori, psikoloji ve veri bilimini birleştiren disiplinlerarası bir yaklaşımı zorunlu kıldığı vurgulanmaktadır.