Deepfake Teknolojisi ve Siyasi Güven Krizi: Seçim Süreçlerinde Dezenformasyonun Sosyolojik Etkileri
Şu kitabın bölümü: Kasımoğlu, A. (ed.) 2025. Toplum, Siyaset ve İdeoloji: Kuramsal Çerçeveler ve Güncel İncelemeler.

Ali Kiriktaş
Kapadokya Üniversitesi

Özet

21. yüzyılın dijital iletişim ekosistemi, yapay zekâ tabanlı sentetik medya üretim teknolojilerinin, özellikle deepfake (derin kurgu) fenomeninin yükselişiyle epistemolojik bir kırılma noktasına ulaşmıştır. Bu çalışma, 2014 yılında Üretken Çekişmeli Ağlar (GANs) ile başlayan ve günümüzde Difüzyon Modelleri ile hiper-gerçekçi bir seviyeye ulaşan deepfake teknolojisinin, teknik altyapısından toplumsal sonuçlarına uzanan çok katmanlı etkilerini incelemektedir. Araştırmanın odak noktası, seçim süreçlerinde kullanılan görsel ve işitsel dezenformasyonun, demokratik meşruiyet, siyasal güven ve kolektif bellek üzerindeki aşındırıcı etkileridir. Jean Baudrillard’ın simülakr teorisi ve Jürgen Habermas’ın kamusal alan kavramları çerçevesinde temellendirilen sosyolojik analiz, gerçeğin ve kurgunun ayırt edilemez hale geldiği hakikat sonrası (post-truth) çağda, seçmen algısının nasıl manipüle edildiğini ortaya koymaktadır. Çalışma, Slovakya (2023), Hindistan (2024), ABD (2024) ve Türkiye (2023) seçimlerinden elde edilen ampirik veriler ve vaka analizleri ışığında, yalancının kârı (liar’s dividend) kavramını tartışmakta; siyasetçilerin bu teknolojiyi sadece saldırı aracı olarak değil, aynı zamanda gerçek skandalları örtbas etmek için bir savunma kalkanı olarak nasıl kullandıklarını irdelemektedir. Ayrıca, medya okuryazarlığı eğitimlerinin paradoksal bir şekilde sinizm ve kurumsal güvensizliği artırabileceğine dair bulgular (geri tepme etkisi) ele alınmaktadır. Sonuç olarak, Avrupa Birliği Yapay Zekâ Yasası ve Türk Ceza Kanunu kapsamındaki mevcut yasal düzenlemelerin yetersizlikleri tartışılarak, teknolojik tespit mekanizmaları (C2PA) ile sosyolojik direnç stratejilerinin entegre edildiği hibrit bir çözüm modeli önerilmektedir.

Kaynakça Gösterimi

Kiriktaş, A. (2025). Deepfake Teknolojisi ve Siyasi Güven Krizi: Seçim Süreçlerinde Dezenformasyonun Sosyolojik Etkileri. In: Kasımoğlu, A. (ed.), Toplum, Siyaset ve İdeoloji: Kuramsal Çerçeveler ve Güncel İncelemeler. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub1099.c4387

Lisans

Yayın Tarihi

29 December 2025

DOI

Kategoriler