İnsani Gelişim Endeksi ile Makroekonomik Performans Arasındaki İlişkinin Hibrit Bir Karar Verme Modeliyle İncelenmesi
Şu kitabın bölümü: Ertürkmen, G. (ed.) 2025. Makro Ekonomik Zihin Teori, Politika, Dinamikler.

Osman Yavuz Akbulut
İstanbul Arel Üniversitesi

Özet

Bu çalışmanın amacı, ülkelerin makroekonomik açıdan performansının ölçülerek değerlendirilmesi için, karar vericilere yeni bir hibrit Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) modelinin önerilmesidir. Önerilen hibrit karar verme modeli, Standard Deviation Method (SD) ve Range of Value (ROV) prosedürlerinin entegrasyonundan oluşmaktadır. Bu prosedürlerden SD, seçilen ülkelerin performansının değerlendirilmesinde kullanılan 8 makroekonomik göstergenin ağırlıklandırılması sürecinde; ROV ise ülkelerin başarı sıralamalarının tespit edilmesi sürecinde kullanılmıştır. Bu doğrultuda, modelin geçerliliğini ortaya koymak amacıyla gerçek zamanlı bir vaka çalışması yapılmıştır. Bu vaka çalışması, Euronext ülkelerinin (Fransa, Hollanda, Belçika, İrlanda, Portekiz, İtalya ve Norveç) 2023 yılına ilişkin makroekonomik göstergelerine dayalı verileriyle gerçekleştirilmiştir. Analiz sürecinin ilk aşamasında uygulanan SD prosedürü bulguları, ülkelerin makroekonomik açıdan performansına etki eden en önemli kriterin işsizlik oranı olduğu göstermektedir. Çalışmanın ikinci aşamasında uygulanan ROV prosedürü sonuçlarına göre ise, en yüksek başarı skoruna sahip ülke Hollanda olarak tespit edilmiştir. Analiz sürecinin son aşamasında, ülkelerin makroekonomik performansını ifade eden ROV skorlarına dayalı başarı sıralamaları ile 2023 yılına ait insani gelişim endeksi sıralamaları arasındaki ilişki Spearman sıra korelasyon testiyle incelenmiştir. Korelasyon analizi sonucunda, iki sıralama serisi arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ancak, bu ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunamamıştır. Son olarak, önerilen hibrit metodolojinin güvenilirliğini ve modelin istikrarını test etmek amacıyla bir dizi duyarlılık ve karşılaştırma analizi gerçekleştirilmiştir. Bu analizler kapsamında elde edilen ampirik bulgular, önerilen hibrit metodolojinin yüksek düzeyde kararlı, sağlam ve duyarlılığa karşı dirençli sonuçlar ürettiğini ortaya koymaktadır.

Kaynakça Gösterimi

Akbulut, O. Y. (2025). İnsani Gelişim Endeksi ile Makroekonomik Performans Arasındaki İlişkinin Hibrit Bir Karar Verme Modeliyle İncelenmesi. In: Ertürkmen, G. (ed.), Makro Ekonomik Zihin Teori, Politika, Dinamikler. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub782.c3271

Lisans

Yayın Tarihi

26 June 2025

DOI

Kategoriler