
Ocak Temelli Halk Hekimliği Uygulamaları: Konya Örneği
Şu kitabın bölümü:
Kaplan,
H.
(ed.)
2025.
Türk Halk Bilimi Araştırmaları.
Özet
Halk hekimliğinde “ocaklı” terimi, özel bir yeteneğe veya manevî bir güce sahip olduğuna inanılan, kuşaktan kuşağa aktarılan bir şifa geleneğinin üyesi olan kişileri ifade eder. Ocak halk arasında hastalıklara şifa veren, özellikle kırık çıkık, yılan/böcek sokması, yanık, al basması ve nazar gibi durumlara müdahale eden ailelere veya kişilere verilen isimdir. Bu ailelerde ya da bireylerde şifa verme yeteneğinin doğuştan geldiğine veya “manevi bir el” tarafından verildiğine inanılır. “Ocaklı olmak” o aileye mensup olmak veya bu yeteneği taşıyanlardan biri olmak anlamına gelir. Ocaklı kişiler genellikle dua, el koyma, bitkisel tedavi, üfleme veya geleneksel yöntemlerle iyileştirme yaparlar. Bu donanımlar çoğunlukla sözlü olarak, bir ustadan çırağa veya aile içinde kuşaktan kuşağa aktarılır.
Ocaklı ifadesi halk hekimliği uygulamalarında sağaltmayı gerçekleştiren kişiyi, ocaklı ise sağaltma gücüne sahip olan aileyi ya da ailenin bulunduğu konumu, evi ifade eder. Halk arasında sağaltma amacıyla gidilen kutsal türbe ve mezarlar, su kaynakları, şifa verme gücü olan taşlar ve ağaçlar için de ocak kelimesi kullanılmaktadır. Ocaklı adlandırılması ise ocak sahibi ailenin sağaltma gücü olan üyesi için kullanılır. İlk dönem Türk İnançlarının izlerini taşıyan sağaltma ocakları ve bu ocaklara bağlı yapılan uygulamalar Anadolu’da varlığını sürdürmektedir. Ocaklar bugün yaygın olarak alternatif tıp tedavileri olarak varlığını devam ettirmektedir. Bu çalışmada Konya’da “ocak” veya “ocaklı” olarak kabul edilen kimselerin yaptıkları sağaltma tedavileri ve bu iyileştirmeleri gerçekleştiren ocaklı kimselerin uyguladıkları tedavi yöntemleri hakkındaki görüşleri ve sosyo-kültürel tutumları aktarılmış olup çalışmanın sonunda kaynak kişi tablosu ve Konya’da ocaklıların uygulamış olduğu tedavilere ilişkin bir tablo verilmiştir.